28.05.05
Istoriografija o našoj kulturnoj baštini
Dinko Davidov
Najveće zasluge za otkrivanje hilandarske grafike imaju sami Hilandarci. Ovde se valja setiti „blažene pamjati” proigumana Nikanora i oca Mitrofana, uglednih hilandarskih, zapravo svetogorskih duhovnika. Oni su nabavili bakroreznu presu, a taj čin je bio presudan za sve što je sledilo
U kolu Srpske književne zadruge objavljena je nedavno knjiga Dinka Davidova (1930), našeg poznatog istoričara umetnosti, „Studije o srpskoj umetnosti XVIII veka”. Autor se odlučio za jedanaest ogleda, među kojima su i oni o grbu Srbije, manastiru Hilandaru na bakrorezima, svetogorskoj grafici, kultu svetog kneza Lazara, bakrorezima Zaharija Orfelina, o rusko-ukrajinskim i srpskim umetničkim vezama, ikonama Nikolajevske crkve u Starom Slankamenu, baroknom ikonostasu Jovana Popovića u Aleksandrovu...
Ovih dana će se pojaviti još tri nove knjige Dinka Davidova: „Srbija i Jerusalim” („Politika” A.D.), „Fruškogorska svetila” („Draganić”) i „Srpske pravoslavne crkve u Sentandreji”, na srpskom i mađarskom (Eparhija budimska).
U knjizi „Studije o srpskoj umetnosti XVIII veka” objavljeno je jedanaest Vaših ogleda. Zbog čega ste se odlučili baš za ove studije?
-Zajednička potka ovim studijama je sama epoha a to je naš čarnojevićevski, seobni, karlovačko–mitropolijski, preobražajni, barokni, prosvetiteljski, građanski, rascijanski, zapravo srpski, XVIII vek u Podunavlju, tada u tuđoj zemlji, u tuđem svetu.
Poznato je da već duže vreme proučavam srpsku kulturnu baštinu u tom veku i u tom svetu. Tako su nastale moje knjige, ali i pojedinačne studije rasute po naučnim zbornicima od kojih su se neke, rekao bih same, sabrale u ovoj Zadruginoj i mojoj knjizi. Ipak, ako je reč o osnovnoj zamisli valja reći da knjiga ima dva dela koji se međusobno dopunjuju. Odavno se bavim srpskom bakroreznom grafikom, pa su radovi iz te oblasti ispunili prvi deo knjige, a istovremeno istražujem i slikarstvo slovenskog baroka, posebno rusko-ukrajinske uticaje, te su radovi o toj umetnosti našli mesto u drugom delu knjige.
U „predisloviju”, kako uporno nazivam predgovore svojih knjiga, a i to je pozajmica iz XVIII veka, napisao sam da su ove studije, bar po onome kako ih je primila naša i strana naučna literatura, stekle mesto u istoriografiji o srpskoj umetnosti. To je, svakako, uticalo na odluku Zadruge, koja bez sumnje ima svoje kriterijume da objavi knjigu u svom redovnom kolu.
Istraživali ste srpsku likovnu umetnost u hramovima Karlovačke mitropolije. Da li je onovremena crkvena umetnost imala šire društveno dejstvo?
- Kad pomenuste Karlovačku mitropoliju onda odmah valja reći da se severno od Save i Dunava u XVIII veku zbila najveća drama srpske kulture. Tada ostvareno, daje za pravo da celu epohu nazovemo renesansom srpskog društva. Ta, uslovno rečeno, barokna renesansa sjajno se ispoljila kako u crkvenoj umetnosti tako i književnosti, prosveti, nauci, knjigopečatnji, ali i u racionalističkim shvatanjima mladog građanstva. Na Balkanu, a pod Turcima, to se nije moglo ni zamisliti. Samo su se na severu, u Ugarskoj, mogli razviti stilski oblici baroka, rokokoa, klasicizma. Zasluge crkvenih arhijereja su neizmerne ali ni udeo varoškog življa, novog plemstva, graničarskih oficira i naših paora nije manji. Svi su bili „ktitori i priložnici svjatago hrama sego”.
Podizali su barokne crkve sa visokim tornjevima ne samo u varošima nego i u selima. One su i sada ukrasi i vrhovi nizije. Ikone na oltarskim pregradama tih hramova slikali su veliki majstori srpske crkvene umetnosti, Dimitrije Bačević, Teodor Kračun, Stefan Tenecki, Teodor Ilić Čašljar, Jakov Orfelin i ostali ikonopisci. Oni su savremenici Zaharije Orfelina, Jovana Rajičića, Dositeja Obradovića. Tako je ovaj deo srpskog plemena preuzeo istorijsku misiju prethodnice za čitav svoj narod. Obvnovljena srpska kultura severno od Save i Dunava, štedro prenošena u Srbiju posle herojskih ustanaka, bila je životodavna kulturna maja mladoj srpskoj državi.
Radost za oči
Da li su veći uticaji istočnih (pravoslavnih) ili zapadnih (katoličkih) majstora?
-Naši naručioci-ktitori umetničkih dela, u ovom slučaju ikona, nisu bili u nedoumici kada je bilo u pitanju napuštanje poznovizantijske tradicije, modernizacija crkvene umetnosti i prihvatanje stranih uticaja. Arhijereji Karlovačke mitropolije pokazali su već u četvrtoj deceniji XVIII veka opredeljenost za barokno crkveno slikarstvo, isprva istočnopravoslavnog porekla, Kijevopečarske lavre. Bio je to zaobilazni put, ali i prva odluka koja je pokazala stilsku zainteresovanost srpske crkve. Posle samo nekoliko decenija srpski velikodostojnici su se opredelili za direktne zapadnjačke, uglavnom bečke uticaje. Ništa im nije smetalo što su u pitanju „katolički” majstoji koji su predavali srpskim polaznicima Slikarske akdemije u Beču.
Uostalom, i srpske crkve se grade u zapadnjačkom, barokom maniru, a često su ih projektovali Austrijanci. I Zaharije Orfelin je bakrorezačku veštinu savladao u Beču. Tako se i moglo desiti da su se u srpskoj umetnosti s kraja XVIII veka prožela barokna i rokajna stilska shvatanja. Ipak naši veliki slikari nisu bili epigoni bečkih majstora. Nešto slovensko, (pa ako hoćete i pravoslavno) kao da zrači sa tih raskošnih barokno–rokajnih ikonostasa.
Treba pogledati ikonostas Saborne crkve u Sremskim Karlovcima, delo Teodora Kračuna i Jakova Orfelina, pa se uveriti u ovo što kazujem. A Milan Kašanin je, na jednom predavanju u Galeriji Matice srpske, sada već davne 1977. godine, rekao i ovo: „Kada bi se jedan naš ikonostas preneo u Pariz, na izložbu, on bi bio senzacija”. Dakle, reč je o umetnosti, o stilu, a ne o pravoslavlju i katolicizmu. Ovde je, dakle, reč o evropejizaciji srpske umetnosti u veku prosvećenosti.
U Hilandaru, i ostalim svetogorskim manastirima, boravili ste zbog istraživanja grafika, a otkrili ste mnogo toga što je bilo potpuno nepoznato?
-Mislim da najveće zasluga za otkrivanje hilandarske grafike imaju sami Hilandarci. Ovde se valja setiti „blažene pamjati” proigumana Nikanora i oca Mitrofana, uglednih hilandarskih, zapravo svetogorskih duhovnika. Oni su nabavili bakroreznu presu, a taj čin je bio presudan za sve što je sledilo. Potom je Narodna biblioteka Srbije opremila grafičku tipografiju za štampanje starih bakroreznih ploča XVIII i XIX veka, a novi otisci su po načinu otiskivanja ravni prvonastalim. Od pojedinih bakrenih ploča nisu bile poznate gravire iz epohe pa novi otisci predstavljaju prava otkrića. Bio sam u prilici da u Hilandaru ugledam i potpuno nepoznate grafičke kompozicije. Takvih je bilo dosta.
Ovde ću izdvojiti dva lista. Prvi je bakrorez iz manastira Vatopeda „Sveta Gora atoska”, izrađen u Veneciji 1701. godine, a drugi je iz hilandarske zbirke, kompozicija „Bogorodica Trojeručica i Sveta Gora” za koju je crtež nastao u Hilandaru, a ploča je gravirana u Beču 1763. godine.
Mlađi bakrorezi, oni iz XIX veka, najčešće su radovi svetogorskih kaluđera. U našem manastiru je izradio bakrorez „Bogorodica Trojeručica” grafičar koji se potpisao „Pavel Bolgarin Hilandarec, 1816.” Andrej Pavlov Černomerec je u ruskom skitu proroka Ilije 1817. signirao bakrorez „Sveti Sava i sveti Simeon” za manastir Hilandar. Iz ovo nekoliko primera može se steći utisak o ikonografskim temama, uz napomenu da su od posebnog istorijskog značaja vedute svetogorskih manastira – njihovi najčešće realistički arhitektonski izgledi.
Posle štampanja hilandarskih ploča 1988. godine mogao sam da pripremim knjigu „Hilandarska grafika” koju je u izuzetnoj grafičkoj opremi objavljila beogradska „Prosveta” 1990. godine. Rad hilandarske tipografije privukao je pažnju grčkih manastira, pa su tako umnožene ploče Simonopetra, Vatopeda i Kutlumuša. A, kao što je poznato, prošle godine je Galerija Srpske akademije nauka i umetnosti u saradnji sa Narodnom bibliotekom priredila izložbu „Svetogorska grafika” koju je naša publika razgledala sa izuzetnom pažnjom.
Naši ikonopisci, u XVIII veku, znali su da nadmaše svoje učitelje. Umeli su da slikaju svežije, smelije, zanatski bolje?
- Pitate me o slikarstvu naših zografa iz vremena Čarnojevićeve seobe (1690) i one druge (1739), kao i onih seoba u Malu Rusiju sredinom XVIII veka. Ja sam se sa zografskim ikonama upoznao kada sam stupio u Galeriju Matice srpske kao kustos, pa se i sada osećam kao njihov čuvar. Dugo sam putovao, pohodio parohijske crkve i manastire gotovo po celoj nekadašnjoj Karlovačkoj mitropoliji, od Srema do Sentandreje, a sve zbog istraživanja tog samosvojnog, čudesnog zeografskog slikarstva.
Zeografi su napuštali tradicionalne, ali umetnički istanjene, postvizantijske uzore. Slikali su spontanije i koloristički svežije – imali su blještavu dugu na paleti. NJihove ikone nisu ulivale hladno, mistično raspoloženje. Bile su radost za oči. Po neposrednosti slikarskog dejstva, po neponovljivoj dekorativnosti i izuzetnom smislu za kolorističke igre, kao i po onom osobenom izrazu koji je približavao ikone ljudima a ne obrnuto, ove slike su pripadale najširim slojevima našeg naroda u Podunavlju.
Učeni kaluđeri, vizitatori seoskih crkava u Sremu, popisali su zografske ikone kao „prostonarodna molerija”. Bila im je strana poetika tog slikarstva. I, odgovaram na vaše pitanje, odista su bili darovitiji od svojih neposrednih prethodnika, dakle učitelja.
Sada se u Galeriji Matice srpske nalaze mala remek-dela zografskog ikonopisa, a lepu zbirku čuva Srpski muzej u Sentandreji i Vladičanski dvor u Temišvaru.
Falsifikati istorije
Proučavali ste kult kneza Lazara i njegovu likovnu predstavu u srpskoj grafici. Kako sada, kada se odlučuje o sudbini južne srpske pokrajine, gledate na kult ovog srpskog mučenika?
- Kult ili poštovanje svetog Kneza prožimao je naše nacionalno biće stolećima, u srkvenoj umetnosti (ikone i freske), u žitijskoj književnosti, pesništvu, predanju, istorijskim zapisima, a potom i u naučnoj istoriografiji. Bavio sam se kompozicijama sa likom kneza Lazara štampanim u velikom broju grafičkih listova koji su njegovo poštovanje širili po celom Srpstvu. Navešću ovde samo dva bakroreza. Prvi je „Sveti Sava sa srpskim svetiteljima” iz 1741. godine na kome su prikazani svi Nemanjići ali i „Sveti knjaz Lazar Samoderžac srpski” – budući da je i on „od korena Nemanjina”. Drugi je manastir Hilandar gde je u gornjem okviru „Loza Nemanjina” i u njoj medaljon sa likom i natpisom „Svjatij i velikij Lazar knjaz serbskij”. Ove promišljene grafičke kompozicije naručili su arhijereji karlovačke mitropolije. Ipak, ne treba zaboraviti da naši kultovi nisu samo svetiteljski već i svetovni. Na to je najbolje ukazao mitropolit Stefan Stratimirović još davne 1794. prilikom štampanja „Istorije” Jovana Rajića.
Zastajem kod Vašeg pitanja o sudbini južne srpske pokrajine. Kada je reč o Kosovu i Metohiji onda treba imati na umu da su ovim srpskim oblastima, zavladali oni koji nemaju kosovsku tradiciju, baš nikakvu, nemaju kosovske kultove. Vidite da na diplomatskom planu publicistički falsifikuju srpsku srednjovekovnu istoriju.
Naravno, takvu šiptarsku obmanu neće prihvatiti evropska istoriografija. To je, svakako, utešno, ali se pribojavam neprijateljski agresivnih američkih i zapadnoevropskih političara i diplomata. NJihovi zlonamerni komentari i izjave za zelenim stolom mogu nam naneti velike nevolje. Mislim da što pre treba na stranim jezicima štampati sažete istorijske oglede o srednjovekovnoj Srbiji, o srpskim vladarima i arhijerejima koji su gradili i ukrašavali srpske spomenike na Kosovu i Metohiji. To je jedan vid borbe za istinu.
Mislim da je srpska Vlada na pravom putu da Kosovo i Metohiju zadrži u državnom statusu Srbije.
U štampi su još tri Vaše knjige?
- To je, uveravam Vas, slučajnost. Rukopisi ovih knjiga nastali su tokom proteklih godina a izdavači su se javili početkom ove godine pa su sada te knjige, zbog obilja grafičkih priloga, u pripremi za štampu.
Knjiga „Srbija i Jerusalim” obuhvata osmovekovne crkvenoistorijske i kulturnoistorijske veze našeg naroda sa Svetom zemljom. Hronološki one traju od početka XIII veka do početka XX veka, odnosno od pokloničkog boravka prvoprvog srpskog arhiepiskopa Save I, Svetog Save, do pesničkog boravka Jovana Dučića, koji je o Jerusalimu napisao onaj svoj divot–putopis, objavljen u knjizi „Gradovi i himere”. Moja knjiga je u prvom delu zamišljena kao sinteza dok su u drugom delu opisani raznoliki jerusalimski crkvenoumetnički predmeti, najčešće hadžijskog porekla. Ovu obimnu knjigu će objaviti „Politika” A.D. a likovno će je oblikovati maestro ovog posla Dobrilo Nikolić. Zacelo, to će biti lepa knjiga.
Knjiga „Fruškogorska svetila” na svoj način predstavlja moje dugogodišnje bavljenje istorijom ovih manastira, od velikih ktitora svete kuće Brankovića do njihove sudbine u Drugom svetskom ratu kada su, na teritoriji okupacijske Nezavisne Države Hrvatske, stradali od ustaških zločinitelja. Knjigu će objaviti izdavačka kuća „Draganić”.
„Srpske pravoslavne crkve u Sentandreji” naslov je knjige koju će uskoro izdati Eparhija budimska na srpskom i mađarskom.
Ova knjiga je, u dogovoru sa izdavačem, a na moju radost, naučno–popularnog svojstva.
Zoran RADISAVLJEVIĆ
21.03.05 Politika
Naučna preispitivanja
Studije o srpskoj umetnosti XVIII veka, Dinko Davidov
Istorijskoumetničkoj biblioteci Srpske književne zadruge sa probranim tekstovima utemeljivača i ,,klasika” ove nauke (S. Radojčić, V. J. Đurić, G. Babić, D. Medaković, S. Petković), nedavno su se pridružile i „Studije o srpskoj umetnosti XVIII veka” dr Dinka Davidova. U knjizi je preštampano 11 izabranih ogleda koji su između 1968. i 1993. godine overili svoje mesto u istoriografiji srpske umetnosti 18. veka. Svi radovi su razvrstani u dva odeljka, na istraživanja o srpskoj bakroreznoj grafici i na rasprave o slikarstvu slovenskog pravoslavnog baroka.
Zasebno i poslednje poglavlje ove knjige čini studija „Vedute i planovi Temišvara” čije su kule i petougaona tvrđava turskog putopisca, efendiju Evliju Čelebiju (1661), slikovito podsećale na kornjaču zagnjurenu u vodu. Svoje istorijsko prisustvo u Banatu Srbi su tokom 18. veka ovekovečili i trima crkvama sagrađenim u Temišvaru: Sabornom u centru i još dvema podignutim u predgrađima /Srpska/ Fabrika i Mahala. Sve one su našle svoje mesto na savremenim crtežima i gravirama gradskog jezgra-zvezde i njegove bliže okoline, ovde sažeto obrađene.
Otkriće srpske grafike
Nastanak i trajno prisustvo krsta sa četiri ognjila (kresiva, ocila ili čakmaka) u srpskoj heraldici i državnosti, neodvojiv je od Žefarović-Mesmerove „Stematografije” (1741). U prvoj po redu studiji, „Grb Srbije”, D. Davidov prati primenu heraldičkog znamenja Serblie od 18. do 20. veka, zapažajući jedinstvenu ulogu i sudbinu ,,ove knjige male” u prevratničkim ustaničkim vremenima kada ju je carski Beč, našavši u njoj idejni i likovni predložak za Karađorđeve barjake, zabranio pod pretnjom smrtne kazne.
Studije „Manastir Hilandar na bakrorezima” i „Svetogorska grafika ? poznovizantijski i barokni izraz” plodovi su višedecenijskog istraživanja atoskih ,,ikona na hartiji” D. Davidova, od njihovog nalaženja i prepoznavanja do tumačenja stilskih i ikonografskih novina. O bogatstvu i neiscrpnosti ove jedinstvene kulturne riznice, svedoči i ovogodišnja autorova izložba i objavljena kataloška mapa „Svetogorska grafika”.
U prilogu „Kult svetog kneza Lazara i njegov lik u srpskoj grafici” pokazano je kako su Srbi uspeli da prihvate baroknu kulturu, a da, pritom, ne samo ne izgube svoju nacionalnu suštinu, već je u novom ruhu i duhu još i osnaže.
O tome kako ostvarenje jedne umetničke zablude može da nadživi vreme i prevaziđe mesto, bavi se peta studija D. Davidova, naslovljena „Bakrorezni prilozi Zaharije Orfelina u `Istoriji Petra Velikog`”. Orfelinov svojevremeno izdavački promašaj, anahrona ilustrovana „Istorija ruskog cara Petra Prvog”, danas se smatra jednim od najznačajnijih spomenika srpske kulture druge polovine 18. veka, uprkos činjenici što ih je naš bakrorezac izveo ugledanjem na nešto starije predloške amsterdamskih, lajpciških, bečkih i nirnberških gravera i kartografa.
Razvojni luk srpske grafike moguće je pratiti i kroz dugu povorku znamenitih, uglednih ali i nepoznatih naručilaca-mecena kao predstavnika gotovo svih društvenih slojeva. Tekst „Ktitori i priložnici srpske grafike XVIII veka” bavi se upravo ovom problematikom, videći u posvetnim zapisima sa bakroreza izrađivanih od 1692. do 1804. godine prvorazredna svedočanstva o ondašnjoj visokoj nacionalno-verskoj svesti srpskog naroda.
Misterija Krušedola
Od svih slovenskih, ukrajinsku umetnost je, zbog geografskog položaja i političkih okolnosti, u periodu od 16. do 18. veka najranije zahvatio proces evropeizacije. U slikarskoj školi Kijevo-pečerske lavre već od druge polovine 17. veka crkvena hijerarhija sprovodi modernizaciju tradicionalnog ikonopisa i živopisa, bespogovorno namećući svojim polaznicima vladajući zapadnoevropski barokni stil sa pravoslavnom ikonografijom. Na umetničkom školovanju u Kijevu od srpskih slikara tzv. prelaznog stila bili su Stefan Tenecki, Jovan Popović i Simeon Baltić. Istovremeno, tokom slavjanoserbske duhovne klime, u Karlovačkoj mitropoliji borave ukrajinski i ruski slikari, Grigorije Gerasimov, Jov Vasilijevič i Vasilije Romananovič. Evropeizacija srpske umetnosti u razdoblju između naših zografa i prvih bečkih akademskih slikara, bila je nezamisliva bez dvosmernog puta neposrednog ukrajinskog uticaja, o čemu D. Davidov podrobno izveštava u svojim ranim radovima, „O rusko-ukrajinskim umetničkim vezama”, „Kijevski uticaji na srpsku umetnost”, „Ikone Nikolajevske crkve u Starom Slankamenu” i „Barokni ikonostas Jovana Popovića u Aleksandrovu”.
Ono što ove ponovno objavljene studije i dalje čini izazovnim, jeste i dalja uverenost njihovog autora da su celokupan živopis manastira Krušedola, tog ,,autohtonog samonika”, morali izvesti iskusni ali nepoznati ukrajinski, a ne srpski priučeni slikari, nevični tehnici monumentalnih zidnih formi. Dosadašnje pretpostavljene atribucije živopisa krušedolskog naosa slikarskom krugu Stefana Teneckog, našem najizrazitijem nosiocu ukrajinskog slikarkog stila, sada se, posle skoro četiri decenije, ponovo aktuelizuju. Sva je prilika da se razrešenje ovakvih naučnih nedoumica povodom zagonetke manastira Krušedola predaje u ruke mlađih srpskih i ukrajinskih crkvenih istoričara i istoričara umetnosti.
Ljiljana Stosic
18.03.05 Politika
Srpska umetnost
Studije o srpskoj umetnosti XVIII veka, Dinko Davidov
U kolu Srpske književne zadruge objavljeno je delo Dinka Davidova (1930), našeg poznatog istoričara umetnosti, „Studije o srpskoj umetnosti XVIII veka”. U plavim koricama našlo se jedanaest ogleda, među kojima su i oni o grbu Srbije, manastiru Hilandaru na bakrorezima, svetogorskoj grafici, kultu svetog kneza Lazara, bakrorezima Zaharija Orfelina, o rusko-ukrajinskim i srpskim umetničkim vezama, kijevskom uticaju na srpsku umetnost, ikonama Nikolajevske crkve u Starom Slankamenu, baroknom ikonostasu Jovana Popovića u Aleksandrovu...
Dinko Davidov, istoričar umetnosti balkanološkog usmerenja, vođen svojim istraživačkim nervom, ističe Milosav Tešić, istraživao je srpski likovni izraz po bogomoljama od Hilandara do gornje Ugarske, a svetinje Karlovačke mitropolije pretražio je, kako se to obično kaže, uzduž i popreko.
Komentarišući bakrorezne priloge Zaharija Orfelina u „Istoriji Petra Velikog”, Davidov kaže da ta Orfelinova „knjiga”, obelodanjena u Veneciji 1772. godine, „označava zrelo doba srpske evropeizirane kulture”.
Ogled o srpskom grbu, kaže Tešić, u suštini je dramatična priča o vekovnim nastojanjima jednog naroda da se održi i pomoću heraldičkih znamenja, osobito u vremenima velikih nacionalnih nevolja. To znakovlje je, na primer, za Srbe u Ugarskoj, za tu manjinsku zajednicu u ogromnom prostranstvu Austrijske monarhije, bilo podsećanje na nekadašnju njihovu nacionalnu slavu i njihove slavne pretke, ali i način da se u carskoj vlasti simbolično predoči njihovo nacionalno dostojanstvo, ali i kao potporno sredstvo u tadašnjim srpskim diplomatskim aktivnostima.
Čitajući studiju o kultu svetog kneza Lazara, dodaje Tešić, ne možemo ostati nedirnuti saznanjem koliko su putujuće mošti srpskog svetitelja i mučenika dirljiv simbol izgnaničko-izbegličke sudbine srpskog naroda u XVIII veku, koliko su one ujedno i čvrst odraz nade u mogućnost nacionalnog izbavljenja i sjedinjenja jednog teritorijalno razbacanog i duhovno nesabranog naroda.
U ovoj knjizi, objašnjava Dinko Davidov, nalaze se studije koje su izborile mesto u istoriografiji srpske umetnosti XVIII stoleća. Sve se odnose na epohu u kojoj je nastala obnovljena srpska kultura. Knjiga se sastoji iz dva dela. U prvom su radovi koji su napisani tokom autorovog dugogodišnjeg istraživanja srpske bakrorezne grafike, a u drugom delu su studije o srpskoj umetnosti „slovenskog pravoslavnog baroka”.
- Objavljujući ovu knjigu, ne krijem zadovoljstvo što se ona nalazi u redovnom kolu Srpske književne zadruge, posebno i zbog toga što je ova kuća štampala knjige iz istorije umetnosti koje su napisali veliki znalci i vrsni pisci Svetozar Radojčić, Vojislav J. Đurić, Gordana Babić, Dejan Medaković i Sreten Petković, naglašava Dinko Davidov.
Z. Radisavljević
11.03.05 Blic
U SKZ-u predstavljena knjiga Dinka Davidova
Studije o srpskoj umetnosti XVIII veka, Dinko Davidov
U Srpskoj Književnoj zadruzi predstavljena je nova knjiga Dinka Davidova „Studije o srpskoj umetnosti 18. veka“. Dinko Davidov je istraživao srpski likovni izraza u crkvama od Hilandara do Gornje Ugarske, posebno ukazujući na značaj svetinja Karlovačke mitropolije.
Prema rečima urednika SKZ-a, Dragana Lakićevića, knjiga Dinka Davidova je značajna u kulturno-istorijskom i metodološkom smislu jer ukazuje na to da je evropeizacija kod nas započeta upravo likovnim umetnostima (slikarstvo, grafika, heraldika, arhitektura....).
Knjiga je, po rečima autora, tematski podeljena na dva dela od kojih je prvi posvećen srpskoj grafici a drugi srpskom slikarstvu 18. veka.
Posebno je naglašeno da je Dinko Davidov, što je u našoj javnosti prošlo uglavnom nezapaženo, za svoj izuzetno značajan doprinos u izučavanju viševekovnih tokova u srpskoj likovnoj umetnosti, odnosno za njeno sagledavanje u evropskim okruženjima i ukrštajima, dobio pre dve godine „Račansku povelju“, ugledno priznanje koje se dodeljuje našim najeminentnijim književnim i muzičkim stvaraocima, kao i delatnicima u proučavanju srpskog književno umetničkog nasleđa.
J. Č.
