Srpskohrvatska junačka pesma

10.07.04 Politika

Drama razumevanja
Autor: Đuro Šušnjić. Izdavač: „Čigoja štampa”, Beograd, 2004. Str. 246

Najnovija knjiga uglednog naučnika, poznatog po širokoj filozofskoj kulturi i originalnoj kritičkoj misli, predstavlja sažeto iskustvo koje je stekao u odnosu prema prirodi, prema bližnjima, prema sebi samom i prema bogu. Poznat po sjajnim delima kao što su „Otpori kritičkom mišljenju”, „Ribari ljudskih duša”, „Cvetovi i tla”, „Znati i verovati”, „Dijalog i tolerancija”, „Religija 1 i 2”, Đuro Šušnjić, gotovo ispovedno, a izdavač dodaje i molitveno, objašnjava čitaocu šta uistinu znači dijalog sa svim što nas okružuje i sa nama samima. Ko želi, čuće reči jednog mudrog i retkog čoveka u našoj sredini koji progovara o naoko poznatim stvarima kao što su manipulacija, rat, predrasude, muzika, mit i zajednica, religija i kultura, intelektualci i inteligencija... Jednom rečju, o tihoj različitosti koju primećujemo tek kada želimo da se udubimo u suštinu.


Srpskohrvatska junačka pesma
Autor: Maksimilijan Braun. Preveo s nemačkog Tomislav Bekić. Izdavači: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Vukova zadužbina i Matica srpska, Beograd-Novi Sad, 2004.

Objavljena u dobro poznatoj i sjajnoj ediciji „Studije o Srbima” ova knjiga istaknutog nemačkog slaviste (1903-1984) predstavlja jedno od dela kojima je autor doprineo „punom zamahu slavističkih studija u nemačkom jezičkom području, posebno onog dela slavistike koji se odnosi na područje balkanologije i jugoslavistike,”, kako je zapisao prevodilac u kratkom pogovoru. Bekić dodaje da je Maksimilijan Braun, uz Alojza Šmausa, u razdoblju posle Drugog svetskog rata bio nosilac jugoslavističkih studija u nemačkom kulturnom prostoru baš onoliko koliko je to bio Gerhard Gezeman u razdoblju između dva svetska rata. Kao svestrano obrazovani slavista i naučnik širokih vidika, kako ocenjuje prevodilac, Braun je u ovom delu od trajne vrednosti proučio, između ostalog, osnovne pojmove junačkog pesništva, junačke forme života, hiperbolisanu stvarnost, odnos pevača, slušaoca i okoline, junačku pesmu u istoriji, nastanak i sklop pojedinih pesama, junačko držanje u nevolji i opasnosti, tragični zaplet, pitanje epizacije... Ovo je knjiga kojoj treba da se vraćamo češće.


Raskršća metafore
Autor: Bojana Stojanović Pantović. Izdavač: Narodna biblioteka „Stefan Prvovenčani”, Kraljevo, 2004.

Najnovija knjiga naše ugledne književne kritičarke, redovnog profesora na Odseku za komparativnu i srpsku književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, nosi podnaslov „Kritike i eseji o srpskom pesništvu”. Uzimajući za moto misao Maksa Bleka da „Metafora ne uspostavlja interakciju dveju ideju, nego dvaju sistema ideja”, Bojana Stojanović Pantović u ovom delu, u kojem se nalaze izabrani tekstovi i studije nastali u periodu od 1998. do 2004. i objavljivani pretežno u listu „Politika”, književnim časopisima i zbornicima, želi da ukaže na odnos između pisca i kritičara. Taj odnos je koliko inspirativan toliko plodan u međuakciji originalnih ideja, kako autora, tako i samog književnog kritičara, pobuđenog da pronikne u stvaralački proces, i da pođe „stopama koje ostavlja pesnik, prizivajući duh vlastitih fundusa sećanja u kojima je pohranjeno racionalno znanje o književnosti ali i naš istinski poriv za pisanjem.” Sabrane na jednom mestu, kritike i eseji o našim najpoznatijim savremenim pesnicima i autorima daju celovitu sliku o srpskoj modernoj poeziji.


Ode Mazaris na onaj svet
Vizantijska satira. S grčkog prevela i predgovor napisala Danijela Jevtić. Izdavač „Stylos”, Novi Sad, 2004. Str. 140

Vizantinci su smatrali svojom svetom misijom da prihvataju i sebi prilagode umetničke rodove, teme i oblike izražavanja kakve im je antika predala. Uklapanje antičkih elemenata u srednjovekovni grčki književni opus, prožet novim hrišćanskim pogledom na svet, osnovno je obeležje literarnog stvaralaštva na učenom jeziku, reči su prevodioca ove retke knjige, Danijele Jevtić. U skladu sa nadahnućem, međutim, svaki će žanr u to vreme imati svoje uspone. „Ode Mazaris na onaj svet” (podnaslov: Mazarisov put u Had ili razgovor s mrtvima o zvaničnicima sa carskog dvora) sastavljen je između januara 1414. i oktobra 1415. godine, a žanr u kojem je pisan - satira - bio je vrlo popularan u to doba kod vizantijskih pisaca. Reč je o satiričnom dijalogu po ugledu na Lukijana, dijalogu mrtvih, premda u ovom slučaju, napominje prevodilac, ima oblik pripovedanja u kojem autor govori u prvom licu i izveštava o svojim razgovorima. Mazaris u svojoj priči ismejava određene žive ili tek umrle članove carskog dvora u Konstantinopolju, i izlaže podsmehu mane ljudi onog vremena. Ovakve knjige su dragocene, a tako retke u našem izdavaštvu, a knjiga „Ode Mazaris...” je prvi put prevedena na naš jezik, i sada objavljena.


Grčko-srpski i Srpsko-grčki rečnik
Autor: Milivoje Zagajac. Izdavač: Prosveta, Beograd 2004, str. 650

Ovaj Grčko-srpski i Srpsko-grčki rečnik autora Milivoja Zagajca u izdanju „Prosvete” iz Beograda predstavlja znatno dopunjeno i prošireno izdanje rečnika iz 1995. godine, uz kratak pregled gramatike grčkog jezika. Rečnik je rađen na osnovu rečničkog fonda grčkih pisaca Mirivilisa, Venezisa, Asimakopulosa i drugih, te grčkih enciklopedijskih rečnika i grčko-engleskih rečnika. Uzimajući u obzir diglosiju koja je dugo opterećivala savremeni grčki jezik i koja se odnosi na postojanje akademskog jezika inteligencije - katarevuse, i narodnog jezika - dimotikije, autor se u ovom rečniku priklonio, sledeći pravopisne trendove u savremenoj grčkoj jezičkoj praksi, dimotikiji, ali je u nju uključio i oblike katarevuse, koji su s vremenom izvojevali prisustvo u jezičkom izražavanju ulice, štampe i literature. Zahvaljujući „Prosveti”, ovaj rečnik autora Milivoja Zagajca pojavio se u ćiriličnom izdanju.