Razne uspomene Konstantina A. Jovanovića na vladare Srbije i Crne Gore 19. veka

Izdavač: Muzej grada Beograda

Memoari arhitekte Konstantina A. Jovanovića, pod nazivom Razne uspomene Konstantina A. Jovanovića na vladare Srbije i Crne Gore 19. veka. Originalni rukopis, pisan 1917, priredila je za štampu istoričarka umetnosti, kustoskinja Muzeja grada Beograda, Danijela Vanušić.
Konstantin A. Jovanović pripada generaciji srpskih arhitekata školovanih u prestižnim evropskim centrima, koji su na prelazu dva veka svojim graditeljskim rukopisom izmenili orijentalnu fizionomiju beogradske varoši. Rođen je 1849. godine u Beču kao najstarije dete prvog srpskog fotografa i litografa Anastasa Jovanovića, a kasnije i dvoroupravitelja kneza Mihaila.
Poznat ug

lavnom po svom visokom obrazovanju i bogatom arhitektonskom opusu, Jovanović je do sada bio tajanstven po pitanju sopstvenog iskustva i sećanja. Sačuvani rukopis u kome je osvetlio epohu, opisao savremenike i dodatno istakao značaj svoje porodice u okviru nacionalne istorije, umnogome doprinosi i njegovom boljem upoznavanju. U Uspomenama Jovanović opisuje istorijska, društvena, politička i kulturna zbivanja iz života kneževa Miloša i Mihaila u emigraciji u kojima je njegov otac neposredno učestvovao, a čijih je priča on bio svedok. Darovito napisano originalno literarno delo predstavlja retko svedočanstvo jednog nedovoljno poznatog perioda srpske istorije.
Rukopis koji je na objavljivanje čekao više od pola veka ovom publikacijom prvi put izlazi na svetlost dana. Knjiga u izdanju Muzeja grada Beograda namenjena je čitaocima stručne i šire javnosti sa željom da ona postane predmet interesovanja i moguće polazište budućih istraživanja.

Ostali naslovi koji sadrže ključne reči: Memoari
Ostali naslovi iz oblasti: Memoari, biografije, dnevnici, pisma

2013; Broširani povez; ćirilica; 22 cm; 99 str.; 978-86-80619-59-0;

Konstantin Jovanović: Istorija izbliza

Razne uspomene, Konstantin Jovanović

Sećanja arhitekte Konstantina Jovanovića, posle skoro celog veka, pred čitaocima. Niz kratkih beleški o tome šta je knez Mihailo uradio u Srbiji za sedam godina vladavine mogle bi da postide današnje političare

JEDAN od prvih srpskih arhitekata Konstantina Jovanović (1849-1923), sin našeg prvog fotografa i upravitelja dvora kneza Mihaila Obrenovića - Anastasa Jovanovića, od ranog detinjstava kretao se u krugu evropske političke i kulturne elite. Rastao je u kući gde su u goste, ali i na portretisanje, dolazili Njegoš, knez Danilo, Obrenovići, Karađorđevići, evropski nobles... Bio je na izvoru važnih i manje važnih, ali "pikantnih" zbivanja, pa se u zrelim godinama odvažio da zapiše ono čega se sećao.
Zahvaljujući Muzeju grada Beograda, rukopis koji je čekao na objavljivanje skoro ceo vek sad je u javnosti. Jovanovićeva sećanja napisana 1917. za štampu je priredila Danica Vanušić, istoričarka umetnosti i kustos Muzeja.
U memoarima naslovljenim "Razne uspomene Konstantina A. Jovanovića na vladare Srbije i Crne Gore 19. veka", opisuje istorijska, društvena, politička i kulturna zbivanja iz ugla neposrednog svedoka, ali i događaje koji su mu bili poznati iz priča njegovog oca. Na osnovu ovih zapisa, neke događaje u Srbiji iz vremena kneževa Miloša i Mihaila, danas možemo i na drugačiji način tumačiti.

ZLATNA APANAŽA

ABDIKACIJA kralja Nikole 1918. godine, sudeći po "Uspomenama" Konstantina Jovanovića, bila je davno ugovorena. Nikola je još kao knez, Mihailu Obrenoviću "prodao" svoj tron. "Sporazumom sa knjazom crnogorskim Nikolom, ugovorom je obavezao i on se da saučestvuje sa celom crnogorskom vojskom. On lično (Nikola) se obavezao da se odrekne vlade u korist knjaza Mihajla, koji bi postao glavni vladalac nad celom Državom; knjaz Nikola bi pak zato primao znatnu apanažu, čini mi se oko 30.000 dukata godišnje.".
U tri poglavlja Konstantin piše o razlazu kneza Mihaila i njegove žene Julije, koja je planirala tajni beg iz Beograda, ali je odala sluškinja zaljubljena u kneževog "jegera". Njen odlazak, koji nije smatrao definitivnim, knez "uvija" u diplomatsku misiju. Julija se, međutim, iz Londona ne vraća u Srbiju, već odlazi u Pariz, pa Veneciju. U Mlecima je "spiskala" poveću svotu, kojom je knez ispratio, ali i tajno prodala svoj nakit. Mihailo je iz daljine sve budno pratio i da ne pukne bruka preko posrednika otkupio nakit. Nemajući kud, Julija koja je ostala "švorc" vraća se u Beograd. Među supružnicima odnosi postaju sasvim hladni, a uvidevši neizbežan razlaz, Mihailo nalazi način da ne ispadne napušteni muž, već postaje knez koji je otpustio suprugu!
Niz kratkih beleški o tome šta je knez Mihailo uradio u Srbiji za sedam godina vladavine mogle bi da postide sve današnje političare. Poznato je da je od svog novca podigao Narodno pozorište, gradio je osnovne i srednje škole, slao o trošku kneževine mlade ljude na studije u inostranstvo, uveo srpski novac, osnovao srpsku poštu, vojsku, poklonio plac za zgradu SANU, postavio temelje rečne plovidbe na Dunavu i Savi. Doneo je i stroge zakone za očuvanje šuma, osnovao "Zavod za podignuće i odgajanje krepke stočne i konjske rase", uveo konjske trke...
Ova knjižica od 100 stranica, puna je i interesantnih i važnih podataka. Bez patetike i ličnog stava, arhitekta beleži da je kneza Mihaila, tog prosvećenog vizionara, posebno interesovala "regulacija varoši Beograda". Neostvaren je njegov plan da poruši udžerice uz Savu i Dunav i pored obe reke "sprovede široku ulicu sa tragovačkim slagalištima i da bi duž keja pored tih velikih reka svudi mogli pristajati trgovačke lađe sa robom. Da se daklem spoji bivša Bogojavljenska ulica - sa Širokom ulicom duž dorćolske obale".
Takođe je planirao da se "Gornji grad pretvori u park, spoji sa Kalemegdanskim parkom, a parku ili palata za vladaoca, ili pak velika zgrada za koncerte i balove - uošte za zabavu i užiće publike sa restoracijom i kafanom u toj zgradi i u bašti pred samoj zgradi."
Svaka stranica otkriva podatke na kojima bi se mogli "zidati" čitavi romani. Ali od Jovanovića ćemo saznati da je Mihailova "najveća namera pak, koja je usled ubistva kneževog ostala neizvršena" - bio rat sa Turskom.
"Na toj nameri je knez poslednjih godina svog života živo radio ne samo revnosnom vojnom pripremom same Srbije, nego i spremom bune u susednim turskim zemljama, u Bosni, Hercegovini, Bugarskoj."

BIOGRAFIJA

ARHITEKTA Konstantin A. Jovanović pripadao je generaciji koja se školovala u prestižnim evropskim centrima i na prelazu dva veka, svojim graditeljskim rukopisom, izmenila orijentalnu fizionomiju Beograda. Rođen je u Beču, kao najstarije dete Anastasa Jovanovića, litografa i fotografa, a kasnije i dvoroupravitelja kneza Mihaila Obrenovića. Studije arhitekture je završio 1870. u Cirihu.
Najveći deo života je i proveo u rodnom gradu, gde je radio kao samostalni arhitekta. U Beogradu je projektovao veliki broj javnih i privatnih građevina, a najpoznatija je Narodna banka u Ulici kralja Petra. Njegovo zdanje je i Narodno sobranje u Sofiji.

Savo Popović