Radoš Ljušić je rođen 22. novembra 1949. godine u Istoku (Metohija). Osnovnu školu i gimnaziju završio je u mestu rođenja, a studije istorije na Filozofskom fakultetu u Beogradu (1974). Za diplomski rad "Srbija u revoluciji 1848. godine" dobio je Oktobarsku nagradu grada Beograda za stručne radove studenata. Od 1975. godine radi na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Na odsluženju vojnog roka bio je 1976-1977. godine. Magistrirao je 1978. godine na temi "Namesništvo prve vlade kneza Mihaila (1839-1840)". Doktorsku disertaciju "Kneževina Srbija (1830-1839)" odbranio je 1984. godine. Izabran je u zvanje docenta 1985, vanrednog profesora 1990, a redovnog 1996. godine. Profesor je na Katedri za Nacionalnu istoriju u Novom veku.Bio je predsednik Društva istoričara Srbije, bio je, i sada je član redakcija nekoliko istorijskih časopisa (Istorijski glasnik, Istorijski časopis, Viminacium, Glasnik međuopštinskog istorijskog arhiva Valjeva),zatim Odbora za proučavanje Srpske revolucije i Odbora za 19. vek SANU i urednik je biblioteke "Srpski memoari" u SKZ.
Radoš Ljušić bavi se istorijom srpskog naroda u 19. i 20. veku. Njegova bibliografija broji četiristo bibliografskih jedinica, od toga 26 posebnih izdanja:Srbija i oslobodilački pokreti na Balkanu 1856-1878. Knjiga I, (1856-1866), Beograd, SANU , 1983, 652 (priredio sa Vasilijem Krestićem);
Kneževina Srbija (1830-1839),Beograd, SANU, 1986, XV + 508;
Licej (1838-1863). Zbornik dokumenata, Beograd, Univerzitet u Beogradu-Savremena administracija 1988, 713;
Vuk Karadžić o Srpskoj revoluciji, Beograd, Gornji Milanovac, Književne novine-Dečije novine, 1990, 271;
Alimpije Vasiljević, Moje uspomene, Beograd, SKZ, 1990, 229, priredio, napisao predgovor (str. 19-38) i napomene;
Programi i statuti srpskih političkih stranaka do 1918, Beograd, Književne novine, 1991, 514 (sa Vasilijem Krestićem);
Tumačenja Srpske revolucije u istoriografiji 19. i 20. veka, Beograd, SKZ, 1992, 132;
Vožd Karađorđe 1-2, Smederevska Palanka, Beograd, Invest-Eksport, NIU Vojska-Dečje novine, 1993, 304; 1995, 317 (drugo dopunjeno izdanje - Beograd 2000, 313, 315);
Knjiga o Načertaniju. Nacionalni i državni program Kneževine Srbije (1844), Beograd, BIGZ, 1993, 182;
Srbija 19. veka. Izborni radovi 1-2, NIU "Vojska", Beograd 1994, 1998, 417, 435;
Milan Obrenović, vojvoda, komandant i savetnik Rudničke nahije, Gornji Milanovac 1995, 174;
Rudnička nahija (1816-1839), Zbornik dokumenata Knjažeske kancelarije, Gornji Milanovac 1995, 389 (sa Anom Samardžić);
Prvo namesništvo (1839-1840), Beograd, Prosveta 1995, 179;
Vožd Karađorđe za školu i dom (napisao i priredio), Vajat, Beograd 1996, 112;
Aleksa Simić, Sećanja na knjaza Miloša, Kragujevac, Gornji Milanovac, "Kalenić", Dečje novine, 1997 192;
Kneginja Ljubica, Gornji Milanovac, Dečje novine 1997, 205;
Obrenovići i njihov rodoslov, Gornji Milanovac, SO Gornji Milanovac i Muzej Rudničko-takovskog kraja, 1998, 33;
The Obrenovics and their Genealogy, Gornji Milanovac 1998, 33;
Pranjani u državnim popisnim knjigama (1820-1867), Gornji Milanovac 1998, 196 (predgovor napisao i priredio za štampu):
Atanasko Mihailović, crnogorski knez, sudija i deputat, Gornji Milanovac, Muzej Rudničko-takovskog kraja 2000, 111;
Ljubavi srpskih vladara i političara, Zograf, Niš 2000, 233 (četiri izdanja);
Istorija srpske državnosti, knj. II. Srbija i Crna Gora - novovekovne srpske države, SANU, ogranak u Novom Sadu, Beseda - Bačka eparhija, Društvo istoričara Južnobačkog i Sremskog okruga, Novi Sad 2001, 408;
Karađorđevići, Fondacija Karić, Narodna knjiga, Beograd 2001, 167;
Srpske dinastije (u prilogu: Rodoslovi srpskih dinastija),Platoneum, Novi Sad 2002, 178, 58 (koautor Andrija Veselinović);
Detinci, materice, oci. Radna sveska iz istorije za VII razred osnovne škole, Platoneum, Novi Sad 2002, 119;
Identitet Srba. Radna sveska iz istorije za III razred gimnazije, Platoneum, Novi Sad 2002, 136.
Obradio je Istoriju Kragujevačke gimnazije od 1833. do 1918. godine u "Spomenici Kragujevačke gimnazije", Kragujevac 1989. Sa Radetom Mihaljčićem priredio je za štampu, izvršio redakturu i napisao predgovor za Istoriju Srba Vladimira Ćorovića I-III, Beograd 1989 (šest izdanja). Jedan od autora knjige Polutučeskue i kulturn?e otnošeni? Rossuu s ?oslavnskumu zeml?mu v pervoú tretu XIX veka. Dokument?, Moskva, "Nauka" 1997, 383 (Sostaviteli: E.P. Kudr?vceva, G.A. Kuznecova, R.L?šič, K.K. Mironova, N.I. Plotnikova, V.M.Hevrolina, N.I.Hitrova); Istorija srpske kulture, Beograd, 1995, više izdanja sa prevodima na engleski i češki) i Oficiri u visokom školstvu Srbije 1804-1918, Beograd 2000.
Sa svojim postdiplomcima i doktorantima osnovao je "Udruženje za proučavanje srpske povesnice" i publikovao je knjige:Srpske političke generacije (1788-1918), Beograd 1998; Pero i povest. Srpsko društvo u sećanjima, Beograd 1999 i Pismo, Beograd 2001.
Za prvi tom knjige Vožd Karađorđe dobio je Nagradu za nauku Vukove zadužbine (1993), a za Knjigu o Načertaniju Oktobarsku nagradu grada Beograda (1994).
2004. dobitnik je nagrade "Vladimir Đorđević" za knjigu godine "Vožd Karađorđe".
26.07.03 Politika
Srpska povest
Slavni vožd
Čitanost jedne knjige jedan je od najpouzdanijih pokazatelja njene vrednosti i svedok o aktuelnosti teme kojom se bavi. U takve knjige ubrajamo i "Vožda Karađorđa", delo koje se pojavilo u trećem izdanju. Time je čitalačka publika pokazala da ceni i poštuje istorijsko štivo zasnovano na naučno dokazanim i proverenim činjenicama.
U iščekivanju obeležavanja dvesta godina srpske državnosti (1804–2004) pravi je trenutak za podsećanje na zasluge vožda Karađorđa i njegovih hrabrih savremenika koji su vaskrsli srpsku državu i zahvaljujući njima današnji naraštaj može da proslavi jedan od najznačajnijih jubileja iz svoje povesti – nastanak države. Svi samosvesni Srbi sa ponosom očekuju Sretenje Gospodnje 2004, ne kao manifestaciju i spektakl, već kao obavezu i zadatak da očuvaju nasleđenu tekovinu.
Odlučan i hrabar
U četrdeset pet poglavlja, na više od pet stotina stranica, Radoš Ljušić je uspeo da zanimljivo i čitko izloži život i rad Karađorđa Petrovića, od rođenja do smrti. Koliko je to bio složen i zahtevan posao posvedočiće činjenice da je Karađorđe bio frajkorac, harambaša i hajduk, predvoditelj i vožd u Srpskoj revoluciji, osnivač dinastije, emigrant i suparnik novoj dinastijskoj lozi, uz to sin, brat, muž i otac.
Ljušićeva biografija vožda Karađorđa nije klasičan životopis jedne ličnosti, budući da je Karađorđeva delatnost neraskidivo vezana za Srpsku revoluciju i njene posledice. U njoj se prepliću biografski podaci sa istorijom države, u čijem je nastanku uloga vožda od izuzetnog značaja. Za skoro deset godina, koliko se nalazio na čelu srpskih ustanika, vožd je ispoljio ogromnu energiju i veliku vojničku snalažljivost i veštinu. Njegovi uspesi na Mišaru, Loznici i Beogradu načinili su ga herojem i vojskovođom.
Savladavši najpre sopstveni strah od Turaka, on je naučio druge kako da se toga straha oslobode. Odlučan i hrabar ulivao je Srbima snagu i poverenje koji su im nedostajali.
Bespristrasno i objektivno Ljušić govori i o voždovim nedostacima i manama. Koliko je vožd talenta ispoljio za vojničke stvari, toliko je naivnosti pokazao na diplomatskom polju. Često je nastupao bez pripremljenog terena, pa su ga politički vrtlozi lomili, narušavajući njegovu čvrstu volju i snagu.
Osobena pojava
Prgav i prek Karađorđe je sudio brzo i u afektu, pa je sasvim logično da je u tim trenucima donosio i pogrešne odluke među kojima se nalaze i one koje su se završavale ubistvima. Dešavalo se da u voždovoj ljutnji dobiju batine istaknute ličnosti, poput Mladena Milovanovića i Luke Lazarevića.
Osim karakternih osobina ništa manje zanimljivo prikazivana je i voždova spoljašnjost – "Hod i stas odavali su dostojanstvenu ličnost. Karađorđe se nosio prosto, kao prosečan seoski domaćin i po oblačenju nije se razlikovao od običnog sveta. Crne vlasi pleo je viticu, odnosno perčin. Dugo su ustanici oklevali da uklone perčine. Prvi je to uradio Karađorđe, ali tek početkom 1810. godine".
Karađorđev biograf, Radoš Ljušić, u završnoj reči o voždu kaže: "Karađorđe je osobena pojava u srpskom narodu. Ovaj gorostas obeležio je čitavu epohu u istoriji Srba, poznatu kao Srpska revolucija. On je usmerio herojskim putem tok srpske istorije. Iako je država Prvog ustanka propala, ostala je ideja vaskrsa državnosti, vraćeno je dostojanstvo narodu i "sladost slobode", kao zaloga za pregnuće Drugog ustanka".
Suzana RAJIĆ
