Krugman, profesor sa američkog Univerziteta Priceton i kolumnista New York Timesa, prošlogodišnji je dobitnik Nobelove nagrade za ekonomiju i to za svoje istraživanje međunarodne razmene i ekonomske geografije. Ta istraživanja su započeta 1979., a nastojala su da objasne obrasce trgovine među zemljama, kao i koja se dobra proizvode gde i zašto. Svojim idejama je podstakao zaokret u istraživanjima na spomenutim područjima.
Kako na nas utiče globalizacija? Koji su efekti slobodne trgovine? Zašto sve veći broj ljudi seli u velike gradove, a ruralna područja ostaju prazna? Na ova se pitanja ne može odgovoriti bez teoretske podloge. Dugo vremena analiza spoljne trgovine temeljila se na teoriji koja objašnjava zašto neke zemlje izvoze neka dobra, a uvoze druga. Teorija komparativnih prednosti koju je još početkom 19. veka predložio David Ricardo, a koju su tokom 1920-ih i 1930-ih godina prošlog veka proširili švedski ekonomisti Eli Heckscher i Bertil Ohlin, implicira da se međunarodna razmena temelji na razlikama među zemljama. U početku se činilo da ova teorija može objasniti veliki die međunarodne trgovine, no s vremenom su devijacije od trgovinskih obrazaca koje su predvideli Ricardo te Heckshcer i Ohlin postajale sve veće. Jačala je tzv. intra-industrijska trgovina, posebno među bogatim zemljama, što znači da zemlja uvozi i izvozi manje - više ista dobra. Nakon Drugog svetskog rata postalo je očito da važni trgovinski obrasci ne odgovaraju teoriji komparativnih prednosti .
Upravo je Krugman krajem 1970-ih predložio novu teoriju koja je osigurala bolje objašnjenje stvarnih kretanja. Ona je trebala objasniti zbog čega dolazi do intra-industrijske trgovine i temeljila se na pretpostavci o veličinama ekonomija putem koje masovna proizvodnja smanjuje trošak po jedinici proizvodnje. Iako je ideja prilično jednostavna, a upravo je Krugman u svom kratkom radu na 10 stranica objavljenom u Journal of International Economics 1979. učinio korak od špekulacije do uverljive i povezane teorije. U kasnijim istraživanjima Krugman je pokazao da se model koji je razvio za međunarodnu trgovinu može iskoristiti za objašnjavanje ključnih pitanja ekonomske geografije. U kontekstu međunarodne razmene i ekonomske geografije cilj je objasniti koja se dobra proizvode gde. Teorije ekonomske geografije takođe pokušavaju da odrede sile kojima rad i kapital budu locirani na određenim mestima, ne na drugima.
Uz ekonomije u proizvodnji Krugmanova nova teorija se temeljila na pretpostavci da potrošači cene raznolikost u potrošnji. U to vreme radilo se o novom konceptu u ekonomiji, ali činilo se da odgovara stvarnosti. Uistinu, nakon što su zadovoljene osnovne potrebe za hranom i stanovanjem potrošači cene raznolikost i varijabilnost u potrošnji. Dve godine ranije - 1977., Avinash Dixit i Joseph Stiglitz objavili su model za analizu preferencija potrošača prema diferenciranim proizvodima. Prema tom modelu svaki proizvođač koji deluje u uslovima rastućih prinosa na opseg postaje manje - više monopolist u terminima svog branda, bez obzira što je izložen oštroj konkurenciji od strane drugih brandova. Takav se model može iskoristiti da bi se pokazalo kako će do međunarodne razmene doći ne samo između zemalja koje su različite (kao u tradicionalnoj teoriji) nego i među zemljama koje su identične što se tiče pristupa tehnologiji i opskrbljenosti faktorima proizvodnje. Štaviše, može se pokazati da će doći do intenzivne intra-industrijske trgovine.
Krugmanov inicijalni članak je kratak i jasan. Upravo zbog te jednostavnosti međunarodna istraživačka zajednica mogla je brzo da proceni da je ukazao na vitalni mehanizam u ekonomiji. Danas je opšti stav da osnovni mehanizam koji je specifikovao Krugman čini važan komplement tradicionalnoj Heckscher-Ohlinovoj teoriji. Istina je kao i uvek da stvarnost obuhvata značajno obe teorije. To je dovelo do brojnih empirijskih istraživanja kojima je cilj da utvrdite koji se deo međunarodne razmene može objasniti ranijim teorijama, a koji novom teorijom. Uopšteno, nova teorija međunarodne trgovine koju je predložio Paul Krugman podstakla je ogroman broj istraživanja, što je u pravilu pouzdan pokazatelj teorijskog kvaliteta.
Osim što je vrlo plodan istraživač, studenti cene Krugmana kao vrsnog predavača i autora većeg broja udžbenika među kojima se ističe i Međunarodna ekonomija, teorija i politika nastala u koautorstvu s Mauriceom Obstfeldom.
