Doba lala

24.04.05

Holandija, 17. vijek. Bogati trgovac Kornelis Sandvort izgubio je ženu i dva sina iz prvog braka. Po drugi put se ženi djevojkom iz osiromašene porodice, uz to četiri decenije mlađom od sebe. Njeno je ime Sofija i već nekoliko godina nemaju djece. U to doba stanovnike Amsterdama je obuzela manija za lalama. Ali, Kornelisa opčinjava samo njegova žena i želi da ovjekovječi njenu ljepotu na slici. Taj zadatak povjeren je mladom slikaru Janu van Losu. Kornelis Sandvort i ne sluti da će se između mladića i njegove supruge razviti str-ast, kobna za sve.
To je siže romana “Doba lala” engleske spisateljice Debore Mogah. Roman je u prevodu Vere Stošić objavila mlada beogradska kuća “Magnet”. O svom bestseleru “Doba lala”, u kome je vješto oživljen živopisni duh Amsterdama 17. vijeka i ispripovijedana tužna priča o preobražajima u čovjeku pod jakim uticajem ljubavi i strasti, za “Vijesti” je iz Londona govorila Debora Mogah:
“Na jednoj aukciji sam kupila sliku manje poznatog holandskog slikara, nastalu oko 1660. godine”, kaže ona i dodaje: “Na slici je mlada žena, prodornog pogleda, spremna za izlazak. Često sam se pitala: gdje ona ide? Sliku sam okačila u svoju dnevnu sobu, da stoji u tišini sa svojom tajnom. Potom sam radila na adaptaciji jednog svog romana za film, a kada su me pitali kako bih željela da izgleda film, bez oklijevanja sam odgovorila “Kao šetnja kroz Vermerova djela!” Tako je rođena ideja. Roman je pisan pod navalom emocija. Otkrila sam da je zaista postojala manija za lalama u Holandiji tokom 1630-ih godina, a meni je taj istinit događaj poslužio kao divan simbol za ljudsku čežnju i strast!”

Za roman “Doba lala” Debora Mogah kaže da je to njeno “ljubavno pismo” posvećeno holandskom slikarstvu i izgubljenom svijetu mirnog i sanovitog domaćeg enterijera. To je njen trinaesti roman, ali prvi sa tematikom iz istorije. Jer nijedan istorijski period nije je inspirisao koliko Holandija 17. vijeka. “Bio je to veliki i sjajan period društvene istorije Holandije: carstvo se širilo, ljudi su se bogatili, uvećavala se srednja klasa, trgovci posebno. Prvi put u istoriji buržoazija se pojačala. Društvo je bilo liberalno i veoma obrazovano, slikari toga doba bili su veoma zauzeti, jer su građani kroz portrete htjeli sebi da obezbijede besmrtnost”, objašnjava Debora Mogah.

U ovom romanu spisateljica je opisala kako je holandsko društvo obuzela manija za tada egzotičnim cvijetom lala. Za jednu lukovicu rijetke sorte lale, pojedinci su bili spremni izdvojiti čitavo bogatstvo. A, junaci ovog romana, slikar Jan van Los i Sofija Sandvort pokušaće da se trgovinom lukovica brzo obogate, kako bi stekli novac za odlazak u Indiju, za bjekstvo od dotadašnjeg života.

“Manija za lukovicama lala zaista je postojala i trajala je nekoliko godina”, potvrđuje naša sagovornica. “Lale, porijeklom iz Turske, su se do Amsterdama proširile trgovinom. Holanđani su ih voljeli, jer se lako uzgajaju, a prijalo im je holandsko podneblje i tlo. Kao takve ostale su omiljene sve do danas. U knjizi “Lale” Ane Pavord ima mnogo više podataka o tome. Maniju i trgovinu lalama 1637. godine zabranile su vlasti, kada su lukovice uništili potapanjem u vodu. I mada sam izmislila zaplet i likove, mn-ogi događaji iz romana su vjerodostojni, poput onog kada mladić pojede lukovicu lale”.

Podsjećamo Deboru Mogah da su spisateljice Trejsi Ševalije i Suzana Vriland, inspirisane holandskim slikarstvom, naročito Vermerom, napisale bestselere. A, zašto je za nju ovo slikarstvo bilo posebno fascinantno, ona objašnjava:

“To je zato što slikarstvo toga doba do detalja predstavlja svakodnevni život. Na slikama se može vidjeti šta su ljudi nosili, šta su jeli, kakav im je bio namještaj, kako su izgledale kuće. Dakle, na njima se nalaze svi aspekti života. Što se tiče bestselera Trejsi Ševalije i Suzane Vriland, mislim da je dosta tome doprinijela velika izložba Vermerovih slika, o kojoj se puno pričalo, pa su i mnogi umjetnici našli inspiraciju u tom periodu”.
Za roman “Doba lala” kritika kaže da je čarobno lirsko djelo koje podsjeća na “Parfem” Njemca Patrika Ziskinda. A autorka tvrdi da je željela da napiše knjigu o ljubavi, novcu, iluzijama, obmanama i krivici. Iz prevelikih ambicija Sofija Sandvort i njena sluškinja Marija smišljaju veliku obmanu: izmišljaju lažnu trudnoću, lažni porođaj, lažnu smrt, da bi ostvarile svoje snove: sluškinja da se spasi osude sredine zbog vanbračnog djeteta, a gazdarica da odglumi svoju smrt na porođaju, kako bi započela novi život.
Debora Mogah, inače, potiče iz porodice u kojoj se generacijama njeguje pisanje. Njen otac je pisao pomorsku istoriju, biografije i knjige za djecu, majka je takođe pisala i ilustrovala knjige. Sa svoje tri sestre, od kojih je još jedna kao i ona pisac, rasla je uz zveket tipki pisaće mašine. Po prethodnom romanu Debore Mogah “Close Relations” BBC je snimio zapaženu seriju.

Predložak za Spilberga

Roman “Doba lala” privukao je pažnju slavnog američkog režisera Stivena Spilberga i po njemu trenutno snima istoimeni film:“Da, Stivenu Spilbergu se dopao zaplet, a i priča je veoma filmična. Izdvojena su ogromna sredstva za film, čak 47 miliona dolara, što je najviše sredstava izdvojeno za neki film u toku prošle godine. Nadam se da će to biti dobro ostvarenje. Ulogu slikara Jana tumači Džad Lou, Sofiju Sandvort - Kira Najtli, a Džim Brodbent igra Kornelisa”, ističe spisateljica.

Vujica OGNJENOVIĆ

07.05.05 Danas

Još jedna knjiga sa bestseler liste, ne samo evropske, već i domaće, napravljen prema podacima o prodaji u dvadesetak knjižara Srbije tokom aprila je roman Doba lala Debore Mogah. Kritičari su ovaj roman odmah uporedili sa svojevremenim Ziskindovim hitom Parfem, zbog ambijenta i atmosfere Amsterdama u 17. veku, grada koji je zahvaćen lalomanijom. U središtu priče su bogati trgovac Kornelijus i njegova voljena supruga Sofija, koju on želi da ovekoveči portretom. Mladi slikar Jan van Los unosi u slikanje više od uobičajene slikarske strasti... Dok se portret rađa, započinje i igra između žitelja kuće. Iz ambicije, želja i i snova rađa se velika obmana. I dok se laži množe, događaji se kreću ka uzbudljivom vrhuncu, ispričanom jezikom komičnim i tragičnim u isti mah. Stiven Spilberg ima ambicije da od ovog romana napravi veliki filmski hit, u kome će protagonisti biti Džad Lou i Kira Najtli. Londonska spisateljica Debora Mogah napisala je dvanaest romana, a jedan od njih, Bliske veze, pretočen je u izuzetno uspešnu dramsku seriju BIBISIJA. U prevodu Vere Stošić Doba lala dolazi iz nove beogradske izdavačke kuće "Magnet".

V. R.