Gao Singđijan (kin. ???, Ganzhou, Kina, 4. januar 1940.), francuski pisac, prevodilac i slikar kineskog porekla.
Gao Singđijan rođen je 1940. godine u gradu Ganzhou (provincija Đijangsji) u istočnoj Kini za vreme japanske invazije. Svoje prve književne radove napisao je s deset godina, a slikati u ulju počeo s 11 ili 12 godina. Diplomirao je francuski jezik i književnost na univerzitetu u Pekingu i nakon toga se posvetio pisanju i slikarstvu.
Za vreme Kulturne revolucije (1966.-76.) bio je u logoru za prevaspitavanje te je bio prinuđen da spali većinu svojih rukopisa, ali vlasti su ga i dalje napadale zbog njegovog pisanja. Godine 1987., nakon što mu je 1986. zabranjena drama "Druga obala", Singđijan se kao politički izbeglica seli u Francusku. Javno se odrekao Komunističke partije 1989. godine nakon masakra na Trgu Tienanmen u Pekingu i time postao politički izbeglica čiji rad je zabranjen u domovini.
Singđijan je poznat ne samo kao književnik već i kao slikar. Do sada je izlagao na mnogim samostalnim i zajedničkim izložbama, a slika u tradicionalnoj kineskoj tehnici crne tinte na pirinčanom papiru. Njegove slike su objavljivane kao ilustracije u zbirkama kineskih pesnika.
01.01.00
Blic
april 2002.
Svetovi
Gao Singdijan:
"Planina duše", Stubovi
kulture,2001.
Roman "Planina duše" je pandan "Igri staklenih perli": isto filozofsko usmerenje i istančanost pripovedačkog umeća dovelisu i Singdijana, kao i Hesea pre nešto više od pola veka, do Nobelove nagrade za književnost. Već i sama činjenica da ganije smoždila "tema nad temama", kojoj se dosetljivo oduprlopodsmešljivim priznanjem da se samo pretvara da sve razume jeste dokaz da je pred nama veliki pisac. Ali, i veliki su različiti: dok jedni gaze nikad dovoljno utabanim stazama čovečnosti, drugi, poput Singdijana, traže smisao u nirvani, kao profinjenom i gotovo lirskom licu zla.
"Planina duše" je, u osnovi, putopis. Njegov junak, posle pogrešne lekarske dijagnoze da boluje od raka pluća, uplašen prevrtljivošću sudbine i nestalnošću životne sreće, kreće u filozofsku avanturu kroz tibetanski nacionalni park, da bi pobegao od stvarnosti, pod parolom potrage za "izvornom samoćom bez smisla". Njegovo putovanje obuhvata sve, od sasvim prizemnih primedbi o čoveku kao uništitelju prirodnih lepota, preko istorijskih anegdota i legendi objedinjenih motivom silovanja koji im daje alegoričan smisao, do folklora koji gaji neobičnu simpatiju prema čudovištima, što, u ambijentu uznemirujuće netaknute prirode i najčešće obavijeno maglom, predstavlja materijalizaciju udaljavanja od života putem meditacije. Odbacujući brak, veru i moral kao "nesumnjive gluposti" i proglašavajući primarno za normalno i bezazleno, on se miri sa pretpostavkom da ne postoje opšte, već samo individualne istine. Njegova kolebljiva ličnost se podvaja i od skeptika koji se podsmevao magijskim obredima postaje budistički vernik. Junakovo putovanje se završava potresnim izokretanjem vrednosti: "večiti nezadovoljnik" otkriva smisao u odsustvu smisla i rajem proglašava stanje neosetljivosti za radost i za bol. Ovaj ekstremizam je rezultat otpora komunizmu kojim je nenametljivo protkano ovo delo.
"Planina duše" je dokument o civilizaciji čije tehnološko usavršavanje ne štedi prirodna dobra, kao i o jednoj tradiciji zasnovanoj na priznavanju postojanja autonomije zla koju ugrožava komunzam, i sam utemeljen na istom ako ne i na večem zlu.
Vesna Trijić
01.01.00
Glas javnosti
17.04.2002.
Tri lica istog pisca
Gao Singđijan: "Planina duše", sa francuskog prevela Anika Krstić, Stubovi kulture, Beograd 2001.
Piše: Tihomir Brajović
""Planinu duše" počeo sam da pišem da bih razvejao svoju unutrašnju usamljenost", kazao je Singđijan u decembru 2000. godine na prijemu Nobelove nagrade, dodajući "da je razgovor sa sobom rodno mesto književnosti", jer "književnost nije obavezna masama... književnost se ne tiče politike, već je stvar individue". Kao sva načelna stanovišta i ove tvrdnje imaju više od samo jednog značenja. Njihova deklarativna apolitičnost može se, najpre, razumeti kao svojevrsna odbrana od isključivo ideološkog tumačenja dela jednog od najpoznatijih političkih egzilanata današnjice, čiji su pozorišni komadi i romani u posttjenanmenovskoj Kini bili zvanično zabranjivani i proganjani. Ali shvatanje o samorazgovornom ishodištu literarnog čina ima i svoju poetičku težinu koja se odnosi neposredno na "Planinu duše", roman pisan tokom osamdesetih u domovini i izgnanstvu i često apostrofiran u zapadnoj javnosti kao Singđijanovo najznačajnije delo.
U pitanju je, naime, solilokvijska knjiga u doslovnom značenju reči, razuđena i razvijena konverzaciona tvorevina čiji su glavni akteri anonimni ("ja", "ti", "on") i predstavljaju narativne senke središnje pripovedne svesti u njenom psihološkom i pre svega metafizičkom razabiranju između unutrašnjih i spoljašnjih očiglednosti i privida. Reafirmišući mitsko-legendarne obrasce na račun još uvek živih ideoloških stereotipa Kulturne revolucije i oslanjajući se na drevno budističko i taoističko misaono iskustvo, Gao Singđijan simbolički pripoveda o putu na kojem se dosezanju sopstva približava njegovim odricanjem, dok prostorno-duševno uznošenje predstavlja tek jednu, i to ambivalentnu etapu, a epifanija božanskog postojanja ukazuje se u neznatno-banalnom i paradoksalnom.
Autorovo pozivanje na modernizam kafkijanskog tipa u stokholmskoj besedi sasvim je umesno, ali ono ujedno ukazuje i na izvesnu kulturološku diskrepancu, što je osobito vidljivo u esejističkim razmatranjima o odnosu umetničke istine i stvarnosti koja izobraženom i sofisticiranom evropskom čitaocu izgledaju kao pomalo zakasneli odjek već viđenog. Isto bi se moglo kazati i za posrednu ideološko-političku subverzivnost "Planine duše" koja nema onu izrazitost kakvu su svojevremeno imala dela Solženjicina, Kundere ili pak Rušdija. Sve ostalo, nema sumnje, ipak ide u prilog odluke Nobelovog komiteta.
