Samo smo se igrali

09.07.06 Danas

Karen L. King
Šta je gnosticizam?
Rad, 2006.
preveo Milan Miletić

Godine 1945, dva egipatska seljaka mirno su krenula na kratko putovanje koje će zauvek promeniti gnostičke studije. Oni su u podnožju litice Džabel al-Tarif - nedaleko od mesta Nag Hamadi, u srednjem Egiptu - načinili zapanjujuće otkriće. Kopajući zbog đubriva, otkrili su neotvoreni zapečaćeni glineni ćup, prepun papirusnih rukopisa. Ovi papirusni kodeksi iz četvrtog veka, poznati kao Kodeksi iz Nag Hamadija, uključivali su obilje antičke religijske literature, sa ukupno četrdeset šest različituh radova, od kojih su gotovo svi prethodno bili nepoznati. Rukopisi su, verovatno, bili u posedu obližnjeg manastira Svetog Pahomija, sve dok ih neko nije sakrio iz razloga o kojima možemo samo da nagađamo. U delu "Šta je gnosticizam?, koje je Karen King pisala preko dvadeset godina, autorka istražuje poreklo pogrešnog korišćenja retoričkih kovanica, počev od antičkih polemičara Irineja, Origena, Tertulijana, Justina Mučenika, Klimenta od Aleksandrije, Epifanija, do teologa iz 19. i 20. veka Adolfa fon Harnaka, Rudolfa Bultmana, Riharda Rajcenštajna, Vilhelma Busea i drugih, koji su preuzeli i dalje razvili zamisli i postulate crkvenih otaca. U prvom redu, Karen King istražuje sam izraz gnosticizam, a zatim i sve druge retoričke pojmove iz gnose. Karen King ukazuje u ovom delu da u antičko vreme nije postojala religija po imenu gnosticizam, nego da je retorička kovanica savremenih istraživača ranog hrišćanstva kojoj oni, jednim zamahom obuhvataju neverovatan broj različitih hrišćanskih grupa širom Sredozemlja. Ovim delom, shvatanje gnosticizma u svetu biće trajno promenjeno.


Pedro Antonio de Alarkon
Trorogi šešir
Prosveta, 2006.
prevela Aleksandra Mančić

Španskom pripovedaču, putopiscu, novinaru i političaru Alarkonu, delo "Trorogi šešir" donelo je svetsku slavu. Ovaj kratki roman, u satiričnom i vedrom tonu, prikazuje španski život u prvim godinama XIX veka. Jednostavna, komična priča opisuje zabunu koja je nastala kada je seoski vodeničar posumnjao da ga lepa žena, mlinarica, vara sa mesnim načelnikom. Sama pripovest, živa i realistična, pruža nam koloraturnu sliku piščeve rodne Andaluzije. Alarkonovo pripovedanje je pripovedanje majstora i poznavaoci španske književnosti kažu da teško da mu ima premca u španskoj književnosti. U Španiji je taj plodni pisac našao najsrećniji stvaralački trenutak i stvorio istinski nadahnuto štivo, remek-delo, koje je pridobilo brojnu publiku, a mnoge umetnike inspirisalo da stvore nova umetnička dela. Španski kompozitor Manuel de Falja adaptirao je Alarkonovu pripovest u čuveni istoimeni balet, Hugo Volf u istoimenu operu. "Trorogi šrešir" predstavlja prvi prevod ovog dela na srpski jezik.


Dimitris Mingas
Samo smo se igrali
Geopoetika, 2006.
prevela Marika Bajić

Evo romana o petorici prijatelja koji se svake četiri godine okupljaju da zajedno gledaju finale svetskog prvesntva u fudbalu. Pred nama je devet poglavlja, o devet finala, o devet susreta, a u svakome se govori o ishodu dve utakmice: fudbalske, posmatrane i one životne, nekog od glavnih junaka. Dve perspektive, fudbal kao igra i život kao utakmica u kojoj glavni junaci ove povesti neprekidno dobijaju i gube, glavni su tokovi ovog dela. Takođe, pripovedanje Dimitrisa Mingasa ima i treći plan: svet koji se menja tokom godina koje prolaze između susreta petorice drugova, političke i socijalne bure oko njih, socijalizam koji se polako raspada pretvarajući se u globalizam i tranziciju. Pripovedanje se pred nama odigrava unazad - tako da mozaički sklapamo kockicu po kockicu i saznajemo uzbudljive detalje o sudbinama junaka, pikarske detalje o njihovoj prošlosti, sve do one iz studenstkih, ranih godina. Čitaoci koji prate fudbalska prvenstva, u ovom delu imaće prilike da se podsete najzanimljivijih detalja finala, od Svetskog prvenstva u fudbalu 1970. do danas. No i čitaoci kojima fudbal nije važan, ovaj roman će pratiti kao uzbudljivu sagu o prijateljstvu, jednog od vodećih savremenih grčkih pisaca.


Meri di Mikele
Tenor ljubavi
Laguna, 2006.
prevela Branislava Radević - Stojiljković

Meri di Mikele je na pisanje ove knjige podstakla pesma Luča Dale, "Karuzo". Iako su likovi u ovom romanu istorijske ličnosti, kao što su i činjenice verodostojne, ova knjiga ipak nije biografija, već književno delo. Pisma navedena u knjizi su zasnovana na pismima koja Doroti Karuzo navodi u biografiji svog supruga, pod naslovom "Enrico Caruso, His Life ande Death". Roman počinje godine 1897, kada mladi, nepoznati tenor Enriko Karuzo stiže u Toskanu, gde ga u kuću prima porodica Đaketi. Dve sestre Đaketi, koje on tada upoznaje, postaju dve najznačajnije žene njegovog života. U Livornu, tokom letnje sezone, on peva sa Adom Đaketi, lepom, mladom sopranistkinjom. Ada, slavna i udata, na Karuza ne obraća pažnju, no, kako raste slava, tako će rasti i njena ljubav prema njemu, uprkos tome što je on već u ljubavnoj vezi sa njenom mlađom sestrom Rinom. Zajedno sa privatnom sferom Karuzovog života, čitalac prati i negove muzičke uspehe i uspone, baš kao i različite puteve i stranputice koje pohode svaki život umetnika, pa i Karuzov. "Tenor ljubavi" nije samo delo o najvećem tenoru u istoriji opere niti o njegovim strastima i ljubavima, već i knjiga o eri, koja se zahvaljujući Karuzu, zvala muzičkom.

Sanja Domazet

05.07.06 Danas

Vratite nam naše godine. Vratite nam naše karte. Lopovi! Samo smo se igrali!. Ovim citatom iz dela "Šalili smo se" Manolisa Anagnostakisa počinje roman "Samo smo se igrali" grčkog pisca Dimitrisa Mingasa. Dobar citat koji u sebi sadrži esenciju Mingasove priče. Grčki pisac, rođen 1951. godine u Mesiniji, srednjoškolski profesor u Solunu i pisac pet zapaženih knjiga - koje sve imaju sjajne naslove! - pripoveda o grupi prijatelja koji se svake četvrte godine sastanu da bi zajedno odgledali finale Svetskog šampionata u fudbalu.
Iako tako na prvi pogled ne izgleda, u romanu "Samo smo se igrali", ipak, najmanje reči ima o samom fudbalu. Tu su neki (u sadržinu romana izuzetno dobro i nenametljivo smešteni) opšti podaci o finalistima, strelcima i mestu na kojem se te godine odigrava završnica Mondijala, a sve ostalo je romančina Dimitrisa Mingasa. Literarna pikanterija koja je uokvirena u nogometnu formu. Devet finalnih večeri koje autor opisuje zapravo su samo formalni okvir priče. Susret prijatelja pruža mu mogućnost da - metaforično se igrajući promašajima i golovima - opiše kako teku životi glavnih junaka, sasvim različitih karaktera, i kako se s godinama razvijaju njihove sudbine.
Zanimljivo je da Dimitris Mingas kreće otpozadi. Od finalne večeri koja je odigrana 2002. (Brazil - Nemačka, 2:0), preko finala iz 1998. godine (Francuska - Brazil, 3: 0), da bi došao do same mladosti svojih pet junaka i Mondijala odigranog 1970. godine. (Brazil je tada tukao Italiju s četiri prema jedan!) To je interesantan pripovedački potez. Na početku romana vidimo junake u sadašnjosti, a onda se zagonetno (i s pripovedačeve strane vrlo inteligentno) vraćamo unazad, gledajući, kao iz lože, kako su pojedini potezi glavnih protagonista uticali na njihove zgoditke i promašene životne zicere. Tako ispada da je roman "Samo smo se igrali" neka vrsta usporenog snimka unazad. Ali, i priča koja se ne može ostaviti. Delo koje se, ma koliko to banalno zvučalo, čita u jednom dahu.Najpre zbog zanimljive fudbalske forme koja čini da Dimitris Mingas svoju literarnu loptu sigurno drži u nogama. A onda i zbog jednog njegovog drugog majstorstva: neverovatno dobro profilisanih karaktera. Mada oni jesu stvoreni pomalo šminkerski, Mingas ih iz godine u godinu tako dobro slika i nadopunjuje da se od njih teško možete odvojiti. Političar i kandidat za gradonačelnika. Zatim profesionalni revolucionar i komunistički omladinac, sanjar, a posle advokat. Treći, reditelj koji ne odustaje od toga da jednog dana snimi svoj dugometražni film. Profesor univerziteta, naučnik, majstor za kompjuterske mreže. I, na kraju, onaj koji će prvi nestati iz romana: najraskošniji karakter Fani, pustolov i lutalica, ribar i mornar, sportski novinar. Dobro zamišljeno društvo koje se svake godine okuplja na drugom mestu i uživa u finalu. Ali, ne samo u utakmici. Raspravljajući tokom utakmice o životu i aktuelnim političkim dešavanjima (pominju i Kosovo dok gledaju finale 1998. godine), te svojim ljubavnim vezama i avanturama, glavni junaci rekapituliraju svoje živote. Ta rekapitulacija liči na fudbalski meč. I to je još jedna bravura - još jedan strašan dribling Dimitrisa Mingasa. Promašaji i golovi s televizora metaforično se projektuju na prijatelje i njihove životne poteze. No, dok finala idu unapred, pripovedač sudbinu petorke odvija unazad. Kao u usporenom snimku koji će odgonetnuti da li je strelac bio u ofsajdu. Tako se otvara još jedan značenjski nivo priče. Šta bi bilo s junacima da su (u životu) odigrali drugačiji potez? Mada i na ovom terenu Mingas uvodi nekoliko finih peripetija u svoju priču, ostaje utisak da je nemoguće povući već odigran potez. Vratiti već šutnutu loptu. Ostaje sam uzvik, citat s početka, pobuna bez odjeka: "Vratite nam naše godine. Vratite nam naše karte. Lopovi! Samo smo se igrali!".

Mića Vujičić

13.06.06 B92

Da fudbal može dobro da se iskombinuje sa raznim vrstama umetnosti svedoči i roman “Samo smo se igrali!” grčkog pisca Dimitrisa Mingasa, upravo objavljen u izdanju Geopoetike.

Za one koji vole i gledaju fudbal, čitanje ovog romana je pravi put da se podsete najzanimljivijih detalja finala od Svetskog prvenstva u fudbalu 1970. do danas. Oni koji fudbal ne gledaju pronaći će u ovoj knjizi neodoljivu priču o prijateljstvu koje svemu odoleva.

Petorica prijatelja okupljaju se svake četiri godine da zajedno gledaju finale Svetskog prvenstva u fudbalu. Devet finala, devet susreta, devet poglavlja života glavnih junaka.

Sa ključnim detaljima nezaboravnih fudbalskih utakmica autor vešto prepliće sudbine svojih protagonista, kao i političke i socijalne promene u svetu - na uzbudljivom putu od snova do realnosti, od egzistencijalnog socijalizma do globalizma, od crno-belih televizora do plazma ekrana, od Peleovog do Ronaldovog Brazila.

Ili obrnuto, budući da se radnja romana odvija unazad, pred čitaocima kojima je poznata budućnost likova postepeno se osvetljava i njihova prošlost od zrelosti sve do studentskih dana.

Dimitris Mingas (1951.) je grčki pisac koji živi u Solunu. Prvu knjigu poezije je objavio 1995. a zatim nastavlja da objavljuje priče i romane. Prevođen je na engleski, francuski, italijanski i kineski. “Samo smo se igrali!” je Mingasov najnoviji roman, objavljen 2005. godine.

Geopoetika/B92