Prijatelj sa deleke zvezde

26.03.03 Dnevnik - Novine i časopisi

U opusu Dušana Belče (1938), prozaiste, pesnika, dramatičara i esejiste, zapaženo mesto zauzimaju naučno-fantastični romani grupisani u dve celine - jedni pod zajedničkim nazivom “Deca svemira” i drugi koji čine serijal o svemirskim avanturama Marka Silarda. “Deca svemira” započeta su “Prijateljem sa daleke planete”, nastavljena “Princem sa sedamnaeste planete” i “Igrom sa zvezdama” a u pripremi su “Šapat zvezda”, “Dečak sa Neola” i “Deca svemira”. Kako sam naslov serije odnosno finalnog segmenta sugeriše, proza je namenjena deci u onom osetljivom uzrastu kada su prerasla slikovnice, bajke i basne (u prilagođenom obliku) a još nisu stasala za tzv. omladinsku literaturu. Period ubrzanog otkrivanja sveta oko sebe i u sebi, odnosno nalaženja svog mesta u okruženju, traži precizan i prefinjen pripovedački glas, jednostavan i razumljiv koliko i odmeren, bez previše tepanja ili mudrovanja. Stoga su retki kvalitetni romani za čitaoce “mlade” desetak godina, a naučno-fantastični romani su takoreći raritetni; “Prijatelj sa daleke planete” jedno je od ponajboljih ostvarenja savremenih domaćih pisaca u ovoj “kategoriji”.
Činjenica da je prvo izdanje “Prijatelja...” objavljeno pre 20 godina (1982. u izdanju “Dnevnika”) a da i u novom čitanju priča odiše zavodljivom svežinom argument je više za tvrdnju da je u pitanju uspelo umetničko delo koje se, sa stanovišta žanra, bavi večitom temom prvog kontakta sa vanzemaljskim, inteligentnim oblikom života. Naime, školarac Ivan, na letovanju kod dede i babe na selu, susreće svemirce koji su se, zbog kvara broda, spustili na Zemlju. Nakon prvobitnog nepoverenja, čak i pretnje da će planeta biti uništena, dečak jednom od posetilaca pokazuje svu lepotu Lisnog gaja, bostaništa, močvare, ptičije kolonije i druženja sa decom, čak i devojčicom koja voli da se ljubi, te vernim psom Harijem, usput saznajući istoriju drevne rase posetilaca i velike tajne Univerzuma. Kad popravka bude završena putnici, uz obećanje da će se vratiti, nastavljaju svoju potragu za precima koji su zasejali život u galaksijama.
Naravno, predstavljanje okruženja “strancima” mogućnost je da se i “domaći” čitaoci podsete na lepote prirode i smireni, blagorodni način života u skladu sa njom. Iz stranica knjige zrači prostodušna a jednovremeno duboko mudra očaranost životom, radošću i optimizmom koju ona nosi. Takvih osećanja odavno manjka u svakodnevnoj nam egzistenciji a bez njih su vidici mladih osiromašeni. Stoga je “Prijatelj sa daleke planete” kako plemeniti uvod u naučnu fantastiku tako i bogati izvor “pozitivnih vibracija” potrebnih maloj i velikoj deci.
Napomenimo, na kraju, da je autor šarmantno-veselih ilustracija koje upotpunjuju knjigu Goran Dimitrijevski.

Ilija Bakić