Mozart i kugla

10.05.05 Blic

U ovom romanu je moderan Beč, prepun tragova naše kulturne prošlosti, izmešten iz (tekućeg, razarajućeg) vremena i pretvoren u nacionalni i poetički „znak s onu stranu stvarnosti“. Tu se, prizvani Mocartovom muzikom, okupljaju evropski stvaralački geniji različitih epoha, od Brojgela do Tomasa Mana, imenjaci (duhovi) vojvođanskih i vršačkih velikana, od Branka do Pope, koji podsećaju na nekadašnje (austrougarsko) političko i kulturno jedinstvo tih prostora, kao i brojni ljubitelji „klasike“, od Plave Slovenke, asocijacije na jugoslovensku prošlost, do američkog bračnog para čija nas glupost, samodovoljnost i privrženost materijalnom vraća u bolnu i ponižavajuću stvarnost. Mocart, „simbol pravog umetnika“ i njegov saputnik, nadripesnik Zaharije Kuzmanović, koji, preosetljiv, menja lik sa svakim novim utiskom iz knjige, kompozicije, slike ili filma (pa od mladog Crnjanskog, poete i vojnika „bez patrije“, sve više liči na bolesnog Vuka Isakoviča), uključuju „prizvane“ u „veliku, veselu priredbu“, nalik marionetskom pozorištu, u kojoj je čarobno najčešće nepodnošljivo užasno. I dok ushićeni poklonici previđaju da se interpretatori Mocartovog dela (paćenički, klovnovski) dodvoravaju muzici, dotle Amadeusova sabraća, srpski pesnici, šapuću da je, kao što je telo genija nestalo u „velikosvetskoj, zajedničkoj grobnici“, tako i njegovo ime umrlo u kiču mocart-kugli; jezik straha i prihvatanja smrti i truljenja spaja umetnička, „proročka“ dela, Amadeusov „Rekvijem“ sa „Lirikom Itake“, Brojgelovu „Vavilonsku kulu“ sa Popinim „Krpicama“.
Prenoseći Formanovog Mocarta u roman i prepričavajući slikarska platna, Bugarčić je ispitao granicu stilski ispravnog podražavanja (fikcionalne) stvarnosti.

Vesna Trijic