01.01.00
Dnevnik
06.02.2002.
NOVE KNJIGE
Raskršće
Vasili Vicaksi: Misao i vera; Književna opština Vršac, 2001.
Piše: Vojislav Karanović
Vasili Vicaksi, savremeni grčki pesnik, filozof, esejista i prevodilac sa više jezika, jeste stvaralac koji je uspeo da u sebi ukrsti mnoge misaone i imaginativne tokove. Svoja dela stvarao je na raskršću različitih duhovnih, istorijskih i civilizacijskih vrednosti, puštajući da ga one dotaknu, prožmu i nadahnu. Na podsticaje iz raznih sfera Vicaksi nije reagovao pasivno, upijajući ih i reprodukujući njihov obris, nego kreativno. Što znači da je sve te vrednosti on u sebe upio, ali ih je u ličnom stvaralačkom iskazu i preoblikovao. Takav odnos prema sferi duhovnosti i tradicijom potvrđenih vrednosti može se naslutiti iz završenog distiha Vicaksijeve pesme Raskršće: "Nemoj stajati na raskršću.../ Ti si raskršće."
Knjiga koja je pred nama Vicaksija nam predstavlja kao filozofa, esejistu i pesnika. Iza sva ta tri stvaralačka lika otkriva se uronjenost u grčku tradiciju, pre svega tradiciju grčke filozofije, ali i dodir sa indijskom misanom tradicijom kao i sa hrišćanstvom. Komparativna studija Platon i Upanišade, objavljena ovde u celini, dovodi u vezu dva različita misaona i duhovna horizonta: sistem Platonove filozofije i misaonu strukturu tekstova kojima se završava knjiga Veda. Dovodeći u vezu i upoređujući Platonove filozofske spise i tekstove Upanišada Vicaksi otkriva niz paralelizama i sličnosti kao u strukturi i metodu tako i opštem pristupu i u razvijanju posebnih tema. Svrha ovakve komparacije, ističe sam Vicaksi, nije da otkrije eventualne uticaje, već da pokaže da je ljudska misao, krećući se različitim putevima, mogla doći do istih ili sličnih zaključaka. To bi bio dokaz, kaže on, da u svemu postoji neka dublja skrivena istina.
Traganje za tom dubljom skrivenom istinom Vicaksi će nastaviti i u svojoj obimnoj studiji Misao i vera, od koje se ovde objavljuje tek predgovor izdavača, u kojoj autor razmišlja o pojedinim temama, kao što su pojam vremena, otkrovenje, iskupljenje, trijada i sam pojam apsolutnog, i to na način kako su se ti pojmovi ostvarili u različitim duhovnim tradicijama i sferama: u helenskoj filozofiji, indijskoj filozofiji i mistici, i u hrišćanstvu.
O skrivenoj i dubljoj istini koja postoji u svemu Vicaksi se pita i u svojim esejima, u kojima uglavnom razmišlja o pitanjima vezanim za prirodu pesničke umetnosti. U ovoj knjizi objavljena su tri eseja u kojima možemo da primetimo kako autorovu visoku erudiciju tako i suptilno uočavanje nijansi, karakteristično za mislioce koji imaju iskustvo neposrednog pesničkog stvaranja. Hod ka toj istini Vicaksi nastavlja i u svojim stihovima, oslanjajući se sada više na pesničku sliku i jezički ritam, ali ne odričući se sebi svojstvene analitičnosti. "Staze ne kreću nikud" ... "Dolaze!" jesu stihovi iz već pomenute pesme Raskršće, i oni nam prenose Vicaksijevo uverenje da se do istine ne ide samo putem pojmovnog mišljenja, nego i putem otkrivanja, pa i pesničkog otkrovenja.
Treba istaći, naravno, izdavača Književnu opštinu Vršac, koja nam je prethodnih godina podarila čitav niz vrednih prevedenih pesničkih knjiga, kao i prevodioce izabranih stranica ovog grčkog pesnika, Kseniju Maricki Gađanski i Ivana Gađanskog, zahvaljujući kojima imamo priliku za susret sa jednim zanimljivim pesnikom i misliocem.
