U čemu se pravoslavlje bitno razlikuje od zapadnog hrišćanstva?
1. Osnovna razlika između pravoslavlja i protestantizma, prema Maksu Veberu, jeste u formi askeze. Dok na Zapadu imamo aktivnu askezu, delanje ljudi kao oruđa Boga, u pravoslavlju imamo kontemplativan, spasonosan misticizam u kome pojedinac nije oruđe, nego posuda božanskog1.
2. Pravoslavlje uči da samo kao član crkve čovek upoznaje Božiju Reč i postaje sagovornik Božiji. Protestantska je misao da čovek može i treba, na vlastiti strah i rizik, ličnim doživljajem da upozna Boga. Sergije Bulgakov2 ne odriče potrebu i značaj ličnog susreta sa Rečju Božijom, ali ovaj lični susret smatra mogućim samo u duhovnom sjedinjenju sa Crkvom, ne u odvajanju od nje, znači saborno, a ipak i individualno. Hristos nas je učio da se Bogu obraćamo ne sa "Oče moj", nego sa "Oče naš", uvodeći samim tim svako ljudsko "ja" u sabornost "mi".
3. Dok pravoslavna i rimokatolička crkva Sveto pismo i Sveto Predanje shvata u njihovom jedinstvu, kao prirodno za crkvenu svest, ne uklanjajući i njihovu razliku, protestantizam je, priznajući samo Sveto pismo, odbacio Sveto Predanje, koje prema protestantima, zbog svoje različitosti ima samo relativno-istorijski karakter i vrednost.
4. "Ti si Petar, i na ovome kamenu sazidaću crkvu svoju" (Mat. 16,18). U pravoslavlju, prema Sergiju Bulgakovu3 , Petrov "kamen" shvata se kao vera koju je Petar ispovedio i razdelio svim apostolima, kao unutrašnje jedinstvo prave vere i života, dok se u katoličanstvu ove reči shvataju kao ustanovljenje spoljašnjeg jedinstva kroz jedinstvenu vlast Petra u Crkvi. Jedinstvo Crkve u rimskom shvatanju jeste jedinstvo upravljanja usredsređeno u papinim rukama. To je duhovna monarhija, i to centralističkog tipa. Vera je shvaćena kao dogmatski kontinuitet i autoritet. U pravoslavlju, "odnosi između Crkve i države u Vizantiji principijelno su bili određeni prema tipu "simfonije", to jest uzajamne saglasnosti uz nezavisnost svake od oblasti4 ". Nešto od ovakve nekadašnje "simfonije" ostalo je u čežnjivosti današnjih pravoslavnih crkava za što boljim uspostavljanjem odnosa države i crkve, češće na štetu crkve. Odvajanje crkve je odavno činjenica koju je najzad prihvatila i pravoslavna crkva, jer odgovara "i njenom dostojanstvu i pozivu", a što ne odriče njen duhovni uticaj na sve oblasti života u državi.
5. Prema Džonu Majendorfu5, glavna karakteristika istočnog hrišćanstva jeste u njegovom etičkom i socijalnom stavu da čoveka posmatra kao već iskupljenog i proslavljenog u Hristu, a državu kao Justinijanovu ideju "simfonije" između "božanskih stvari " i "ljudskih dela". Zapadno hrišćanstvo je tradicionalno gledalo na sadašnje stanje ljudskog roda realističkije i pesimističkije, posmatrajući čoveka, do duše, žrtvom krsta iskupljenog, ali i dalje grešnog. Osnovna funkcija zapadne crkve je zbog toga bila i ostala da čoveku postavi obrasce u mišljenju a disciplinu u ponašanju, dok je istočna crkva sebe doživljavala kao "mistični" organizam zadužen za "božanske stvari" sa ograničenim institucionalnim strukturama. Naglasak pravoslavne crkve na već ostvarenoj eshatologiji objašnjava nedostatak direktne odgovornosti za istoriju kao takve.
6. Dok se u pravoslavlju ideja unutrašnjeg jedinstva, zasnovanog na slobodi i ljubavi, može prema mišljenju ruskog religioznog filosofa Alekseja Homjakova, najbolje je izraziti pojmom "sabornost", kojim se naglašava ne samo vidljivo jedinstvo ljudi na nekom mestu, već i stalna "mogućnost takvog jedinstva, drugim rečima, izražava ideju jedinstva u mnoštvu", rimokatolici su, po mišljenju slovenofila, harmonizaciju jedinstva i mnoštva sveli na bezuslovni autoritet "jedinstva", dok se protestantizam pridržava takve slobode, pri kojoj potpuno iščezava jedinstvo Crkve. Preterana individualizacija hrišćanstva u protestantizmu dovela je do toga da se umesto autoriteta crkve javlja autoritet razuma i dominacija filosofskog racionalizma.
7. Pravoslavlje sa svojom mistikom i eshatologijom ima maksimalistički karakter, pozivajući vernika na svetlost, oboženje, novu zajednicu stvorenu od Duha u Hristu, pozivajući ga u isto vreme na slobodu. Nasuprot ovakvom pravoslavnom maksimalizmu, koji postavlja verniku direktan zahtev ostvarenja Hristove reči: Budite savršeni kao što je savršen Otac vaš nebeski, stoji legalistički i probabilistički karakter rimokatolicizma, puritanistički moralizam protestantizma i relativizam savremene "etičke situacije".
