Vil iz Stratforda

10.12.06 Danas

Rađanje moderne privatnosti, Miroslav Timotijević
Clio, 2006.

Ovo delo govori o privatnom životu Srba u Habzburškoj monarhiji od kraja 17. do početka 19. veka. Privatni život su u savremenu istoriografiju uveli Filip Arijes i Žorž Dibi, svojom edicijom "Istorija privatnog života". Pažnja Miroslava Timotijevića usmerena je na pojavu rađanja moderne privatnosti i privatnog života u nas, koji se, prema autorovom zapažanju, rađaju u delu srpske etničke zajednice, nastanjene u prostoru evropskog civilizacijskog kruga. U početku, tokom ranog novog veka, u njemu je živeo manji deo etnosa, ali prekrajanjem granica jugoistočne Evrope nakon austrijsko-turskih ratova sa kraja 17. i početom 18. veka, u ovaj krug bila je uključena polovina srpske etnije. Uključivanje u okvire evropskog civilizacijskog kruga vodilo je potiskivanju starih shvatanja i uobličavanju nove svesti o privatnosti, što je dovelo do korenitih promena u privatnom životu kod nas. Ovo delo podeljeno je na više poglavlja, čije su tematske odrednice od izuzetnog značaja za razumevanje privatnog života Srba u naznačenom periodu. Tako su posebna poglavlja posvećena pojedincu kao verniku i podaniku, razvitku nove individualnosti, pojavnosti tela, skrovitosti duše, privatnosti porodice, privatnom prostoru, kao i proširenoj privatnosti(gostoprimstvu, druženjima, prijateljstvima, slavljima). Rađanje moderne privatnosti jedna je od onih knjiga koje će zainteresovati sve radoznale čitaoce, bili oni istoričari ili ne. Bilo bi lepo da nas svet u budućnosti prepoznaje po delima ovakve studioznosti i temeljitosti.


Saturnovi prstenovi, V. G. Zebald
Plato, 2006.
prevela Hana Ćopić

Nemački pisac Zebald, u momentu kada se predstavlja srpskim čitaocima, već je stekao svetsku slavu i to sa velikim razlogom - njegov opus je autentičan, intrigantan i do kraja samosvojan. Zebald je podjednako uronjen i u literaturu i u nauku, a Saturnove prstenove kritičari smatraju možda i njegovim najznačajnijim delom. Pre svega, intrigira hibridna forma ove proze, koja je sublimna i nalazi se na granici između romana i putopisa, pretapajući se iz jednog u drugi književni žanr. Zebald meša romaneskno pripovedanje i putopisnu prozu, dodajući naslage i slojeve mitskog, autobiografskog, ironijskog, putopisnog, ali se ovo delo može posmatrati i kao enciklopedijska forma ili autoanaliza jedne prefinjene psihološke strukture - dnevnik apsolutne, vibrantne subjektivnosti. Takođe, nisu samo reči jedini medij putem koga se Zebald obraća čitaocu. Fotografije i crteži ravnopravan su i integralni deo teksta. Ovo delo na momente kafkijanske, na momente prustovske, a na momente poovske atmosfere predstavlja istinsku literarnu provokaciju i književno nadahnuće. Lorens Vešler je napisao Kabinet čuda gospodina Vilsona, a V. G. Zebald Saturnove prstenove. To su ona retka dela koja zbilja menjaju naše unutarnje svetove. Bliže spoznaji. Bliže svetlosti.


Vil iz Stratforda, Stiven Grinblat
Portalibris, 2006.
prevela Dragana Govedarica

Evo jedne od onih knjiga koje će zainteresovati i šekspirologe, ali i one koji su Šekspira više voleli, a manje proučavali. Živom pričom, pronicljivošću i bogatstvom detalja, Grinblatova biografija jednog od najvećih pisaca svih vremena, budi radoznalost od prvog poglavlja i drži pažnju do poslednjeg. Vil iz Stratforda jeste i priča o genijalnom dramskom piscu, ali i o Vilu - mladiću iz provincije koji želi da uspe u Londonu i čiji život je, iako se čini da o Šekspiru veoma mnogo znamo, ipak skriven. Prema Dirmontovom zapisu, Šekspir je za života postao poznat. Nekoliko godina po njegovoj smrti, Ben Džonson ga je nazvao "čudom engleske pozornice i zvezdom pesnika". No, u ta doba takva književna slava nije vodila pisanju biografija, i nijedan savremenik nije smatrao da vredi sakupljati išta što se moglo pronaći o Šekspiru dok je sećanje bilo još bilo sveže. Čak i uz obilje podataka koji postoje o Šekspiru, postoje ogromne praznine u znanju koje često već vekovima zbunjuju Šekspirove biografe. No, Grinblat u ovom delu uspeva ono što mnogi koji su se Šekspirom bavili nisu: spaja Šekspirovu ovozemaljsku realnost sa njegovom stvaralaštvom. Stiven Grinblat profesor je društvenih nauka na Harvardu. Njegove knjige osvojile su brojna priznanja, a njegovo , do sada, najpoznatije delo je Hamlet u čistilištu. Danas je jedan od vodećih šekspirologa, ali i veoma vešt pripovedač. Stoga je Vil iz Stratforda dobar uvodu proučavanje Šekspirovog opusa. Prema statistikama, svakog trenutka na planeti neko čita nešto od Šekspira. Jedan od najvećih živih glumaca Šekspira čita svakodnevno, a čitao je i ovu, Grinblatovu knjigu. Reč je o - Al Paćinu.


Sanja Domazet

12.11.06 Pobjeda

Izdavačka kuća "Portalibris" objavila je biografiju Šekspira "Vil iz Stratforda", harvardskog profesora StivenaGrinblata, uvjerena da će čitalačka publika prihvatiti ovu vrstu štiva, kada je napisano na majstorski način.
Podnaslov knjige "Kako je Šekspir postao Šekspir" otkriva da je njen autor prišao pisanju biografije najvećeg dramskog pisca svih vremena na jedinstven način. Grinblat je, naime, tragao po Šekspirovom književnom opusu za ključem koji će objasniti kakav je bio čovjek i šta ga je inspirisalo da napiše drame koje ni poslije četiri vijeka nijesu ništa izgubile od svoje aktuelnosti. Autor na kraju knjige, koja jeste ozbiljna naučna studija, daje obimnu bibliografiju, tekst prate opširne fusnote, što sve pokazuje koliko je građe korišćeno i potvrđuje njegovu reputaciju kao jednog od vodećih šekspirologa u svijetu.
Grinblat se, međutim, ne bavi arhivskom građom iz koje mogu da se saznaju trivijalni podaci o Šekspirovim kupovinama, testamentu, ženidbi, sahranama najbližih. Polazeći od pretpostavke da je Šekspir, umjesto da vodi dnevnik ili se povjerava prijateljima, odabrao da lične emocije, razmišljanja, bol, viđenje svijeta i istorije, ali i svega što je saznao iz knjiga, pretoči u svoja djela, Grinbalt je krenuo da, poput detektiva, traga za tim vitalnim podacima za tumačenje njegove poetike, filozofije, karaktera. Za čitaoca je izuzetno interesantno da sagleda "Halmeta" iz novog, Griblatovog ugla, i da shvati koliko je to istovremeno univerzalna priča o osveti, sumnjama, dilemama svakog čovjeka, ali i Šekspirov krik bola za izgubljenim sinom i nad umrlim ocem. Griblat je u "buri" pronašao objašnjenje za umjetnikovu odluku da na vrhuncu slave i uspjeha sa samo 50 godina napusti London i vrati se u Stratford, što nikome nije, inače, bilo razumljivo, s obzirom da je ženi zavještao samo polovni krevet.
Autor je iz dirljive ljubavi glavnog lika Prospera prema kćerci prepoznao da je takva osjećanja Šekspir gajio prema starijoj ćerci Suzani, i zbog nje je došao da provede posljednje dana daleko od pozorišta.

R.K.

29.10.06

Profesor društvenih nauka na Harvardu, Stiven Grinblat autor je knjige “Vil iz Stratforda - kako je Šekspir postao Šekspir”. Po mnogima, to je knjiga kakvu Šekspir zaslužuje: u odličnoj, istraživačkoj studiji objašnjava se kako je pisac dramskih komada uzimao materijal iz sopstvenog života i svijeta i pretakao ga u pozorište. Grinblat je autor i knjige “Hamlet u čistilištu” i svakako jedan od najvećih šekspirologa današnjice, ali i veoma vješt pripovjedač. Živom pričom, pronicljivošću i bogatstvom detalja njegova knjiga budi radoznalost od prvog do posljednjeg poglavlja. Iako napisana prije dvije godine - knjiga “Vil iz Stratforda - kako je Šekspir postao Šekspir” (izdavač je “Portalibris”, prevod Dragana Govedarica) već postaje obavezna literatura za sve koje Šekspir zanima iz profesionalnih, obrazovnih ili kulturnih razloga i svrstava se uz poznatu knjigu “Šekspir naš savremenik” Jana Kota.
Šekspir je bio mladić iz provincijske varoši, bez sopstvenog imetka, bez moćnih porodičnih veza i bez akademskog obrazovanja. Kasnih osamdesetih godina 16. vijeka on se seli u London i u nevjerovatno kratkom vremenu postaje najveći dramski pisac, ne samo svog, već i svih vremena. Taj fenomen posebno interesuje Grinblata u ovoj knjizi kao i razlozi: zašto su Šekspirova djela voljeli i nepismeni i učeni ljudi, kako je pisac tjerao publiku na smijeh i plač, pretvarao politiku u poeziju, preplitao prostačko izmotavanje i filozofiju i s jednakom pronicljivošću shvatao živote kraljeva i prosjaka? Kroz dvanaest poglavlja knjige Grinblat pokušava da otkrije Šekspirov zadivljujući uspjeh, koji se opire svakom tumačenju.
Postoje brojni, ali ne i sasvim pouzdani tragovi Šekspirovog života. Otkrivena su dokumenta u kojima se on pominje u vezi sa imovinskim transakcijama, nađeni su: njegov bračni ugovor, krštenica, zapisi o podjelama uloga gdje se pominje kao glumac, poreske priznanice, nevažne pisane izjave pod zakletvom, računi i interesantna oporuka. Ovo su samo neki od dosadnih izvora, mrvica malih otkrića iz kojih se nagovještava piščev “profil”. Drugo pitanje kojim se Grinblat bavi je nepovjerenje da je Šekpirova umjetnost došla iz onoga što je on pročitao, već iz dodira stvarnog, proživljenog iskustva. Suštinska pitanja s kojima se hvatao u koštac kao mladić (Šta da činim sa svojim životom? U šta da vjerujem? Koga da volim?) tokom čitavog života i karijere krojila su Šekspirovu umjetnost.
Treba znati da u vremenima prije Šekspira drama nije izvođena u javnosti, one su bile predviđene samo za čitanje. U njegovo doba pozorište postaje nešto sasvim drugačije - vrsta zabave. U nemilosrdnoj pozorišnoj konkurenciji, da bi opstala njegova pozorišna družina, čiji je on bio akcionar, morala je svakog dana da privuče od 1500 do 2000 gledalaca među zidove pozorišta Gloub. A da bi taj cilj ostvario morao je poznavati najskrivenije želje i strahove svoje publike. To mu je i usjelo, zaradio je toliko novca, da je kupio jednu od najboljih kuća u svom rodnom mestu i u pedesetoj živio kao imućan i ugledan čovjek.
Pišući knjigu “Vil iz Stratforda - kako je Šekspir postao Šekspir” Stiven Grinblat nije samo dao biografiju velikog pisca, već i pregled najznačajnijih dešavanja u Engleskoj u 16. i 17. vijeku, brojne religijske i političke intrige, stanje u pozorišnom životu Engleske. Ukratko: napisao je knjigu kakva se pamti, bolju i poučniju od brojnih “instant” i hit bestselera!

V.OGNJENOVIĆ