26.09.13 Dnevnik - Novine i časopisi
Uzbudljivi okean reči
Ogledi o Ivi Andriću, Slavko Gordić
I pre nego što mu je 1961. pripala Nobelova nagrada za književnost, ovde se znalo da je delo Ive Andrića - jedan od najvećih estetskih dometa novije srpske književnosti i kulture. Njegov književni opus već tada je, uglavnom, bio zaokružen. A poštovaocima i tumačima, čini se, ni danas ne manjka izazova da zarone u taj uzbudljivi okean reči, skoro četiri decenije nakon smrti Ive Andrića (1893-1975). Među njima je književnik, kritičar, teoretičar i profesor emeritus Slavko Gordić, kome je upravo izašla knjiga “Ogledi o Ivi Andriću” (“Akademska knjiga”, Novi Sad, 2013).
Knjiga sadrži dvadeset priloga, žanrovski svrstanih u dva poglavlja. U prvom su ogledi koji se bave celinom Andrićevog opusa. Prva tri (od ukupno četiri) objavljeni su kao predgovori izabranim delima ovog pisca u Antologijskoj ediciji “Deset vekova srpske književnosti”. Izdavačkog centra Matice srpske. Drugi deo je naslovljen kao Dnevnik o Andriću, a čine ga kraći esejistički zapisi i članci. Moglo bi se reći da u toj, i po obimu prvoj polovini knjige, dominira rukopis naučnika, profesora univerziteta, književnog teoretičara i istoričara Slavka Gordića, a u drugoj, preovlađuje pisac-impresionista.
Tako u zapisu “Izneveren princip životne blizine”, koji počinje kasnije ponovljenom rečenicom “Naši dobri, mrzovoljni nastavnici!”, Gordić navodi:”Ne sećamo se da je ikad ijedan od njih zastao, makar i za časak, pred nekom od andrićevskih leksema- ne samo turcizama- s kojima smo iz Hercegovine prispeli u Bačku 1945-1946. godine.”
Sličnih reminiscencija ima mnogo u ovom Dnevniku, gde autor spretno meša erudiciju i književnu imaginaciju. Često se i po naslovima da na prvi pogled videti šta je tema Gordićevih zapisa (“Andrić i tzv. buđenje fašizma na Balkanu”, “Sve Andrićeve stvarnosti”, Andrićevo poimanje herojstva”, “Andrić i Muzil”). Ostalo valja otkrivati (“Andrićev čovek ima ruke”, “Staze-pismo doslovnih i viših značenja”, “Kad je reč o rečima”).
Nazivajući Andrića “najznačajnijim modernim tradicionalistom srpske književnosti”, Marko Nedić ovako ocenjuje zbirku Slavka Gordića: “Ukupni kritički rezultati ovih studija, ogleda i eseja, u kojima su romani i pripovetke našeg nobelovca, kao i njegova poetsko-meditativna i esejistička proza, pročitani na nov, moderan, individualan i uzoran kritički način, bez sumnje će predstavljati značajan autorski doprinos savremenoj srpskoj književnoj i kritičkoj misli”.
Radmila Lotina
