01.01.00
Dnevnik
13.03.2002.
PREVEDENA PROZA
Italijanski "magični realizam"
ŽIVOT DUHOVA, italijanska priča XX veka; prevod Risto Lainović; "Prosveta", Niš, 2001.
Piše: Ivanka Kosanić
Knjiga "Život duhova", - italijanska priča dvadesetog veka (prevod Risto Lainović) predstavlja izbor iz fantastične italijanske proze kao žanra karakterističnog za pisce Apeninskog poluostrva. Fantastika se neguje u italijanskoj književnosti još od Danteove "Božanstvene komedije", ali je u dvadesetom veku više prisutna u kratkoj priči. Čitava jedna grupa pisaca vezivana je za pojam "magičnog realizma" (kao jedne varijante fantastične književnosti) ali je fantastika u ovoj prozi veoma raznovrsna: od simbioze realnog i fantastičnog, negovanja bizarnih i apsurdnih tema do metafizičkih nemira i tajni.
U knjizi je sedamnaest priča, isto toliko autora, već poznatih široj književnoj javnosti, među kojima su i Dino Bucati, Italo Kalvino, Donato Altomare, Alberto Moravija. Iako je polazište priređivača da priče povezuje fantastika, u nekoliko priča preovladava realistički prosede: "Povratak u zavičaj" Čezara Pavezea, "Hvala profesore" Đorđa Ščerbanenka, "Kiša i nevesta" Bena Fenolja. Čak i priča Itala Kalvina "Avanture jedne supruge" približava se više realističkom književnom postupku.
Pozitivno je, međutim, što ova knjiga, sa inače prvi put u nas prevedenim pričama, predstavlja "presek" italijanske priče 20. veka, uglavnom dobro izabrane proze sa pretežnim elementima fantastike. Te priče sa specifičnom fantastikom su i najbolje u zbirci. U nekoliko priča preovladava klasični spiritizam. U priči "Slika" Alberta Moravije, Marko Antonije i Kleopatra, inače likovi na slici, žive u njoj sopstveni život: razgovaraju, svađaju se, menjaju položaje na slici. Vlasnik slike je prvo fasciniran "životom" slike, ali u sukobu sa realnošću odlučuje da sliku odnese van sopstvenog vidokruga. Fantastiku je "pobedila" realnost! Duh se pojavljuje i priči Uga Iđinija Tarketija "Kost jednog pokojnika", gde pokojnik dolazi po svoju kost (čašicu kolena) koju glavna ličnost priče koristi kao pritiskivač za hartiju! U priči Masima Bontempelija "Betovenova maska" duh davno preminulog kompozitora kažnjava umetnicu nemogućnošću da svira njegova dela samo zato što je kupila i okačila o klin njegovu gipsanu masku.
Naporedo sa negovanjem kulturnog i natprirodnog, italijanski pisci neguju u ovoj prozi tragično-komičan ton, praveći na taj način svojevrsni otklon od (ne)moguće fantastične situacije. Takvu atmosferu gradi Donato Altomare u priči "Ko sa đavolom tikve sadi", a Dino Bucati se u priči "Ubikvista", poigrava sa otkrivenom moći glavnog junaka da se nađe tamo gde pomisli! Iako nije do kraja konzistentna, knjiga "Život duhova", sa prvi put prevedenim pričama, predstavlja nov i zanimljiv presek italijanske priče 20. veka.
