01.01.00
Večernje novosti
23.12.2001.
DOMENTIJANOVO DELO SVETOM SAVI U IZDANJU SKZ
Dragoceno zitije
BEOGRAD - Kapitalno delo iz stare srpske knjizevnosti "Zitije Svetog Save" Domentijana, stampan u originalu i u prevodu na savremeni srpski jezik upravo je objavila SKZ u cuvenoj ediciji "Kolo". Predgovor, prevod dela i komentare sacinila je dr LJiljana Juhas-Georgijevska, a izdanje na srpskoslovenskom dr Tomislav Jovanovic.
- Ovo Domentijanovo delo spada medju najznacajnija a ujedno i najslozenija dela srpske srednjovekovne knjizevnosti - kaze Georgijevska. - Tu je, po prvi put, u celini predstavljen zivotopis prvog srpskog arhiepiskopa i osnivaca samostalne srpske crkve. Obimne gradja, bogatstvo sadrzaja i znacenja, stilsko-umetnicka slozenost, neka su od bitnih svojstava zitija.
D. S.
01.01.00
Politika
26.01.2002.
Tragom prošlosti
Život svetog Save
Delo jeromonaha Domentijana, u prevodu i sa komentarima dr Ljiljane Juhas-Georgijevske
U srpskoj književnosti srednjeg veka nijedan pisac nije posedovao takve vrline kakve su krasile jeromonaha Domentijana. Autor dva izuzetna žitija, žitija svetoga Simeona i svetoga Save, bio je, zapisao je Milan Kašanin, pisac svetske vrednosti koga su odlikovali bogoslovska erudicija, visoka duhovnost, retorski zanos i pesničko nadahnuće, osobine kojima se nije mogao pohvaliti nijedan naš srednjovekovni biograf.
U te literarne izuzetne osobine možemo se uveriti i danas čitanjem "Žitija Svetog Save" koje je nedavno u okviru 93. kola, kao knjigu 614-615, objavila Srpska književna zadruga. Domentijanovo žitije na srpski jezik je prevela i komentarima obogatila dr Ljiljana Juhas-Georgijevska, napisavši i vrlo iscrpni analitički pogovor na gotovo stotinu stranica; izdavač se, međutim, odlučio da paralelno sa prevodom na srpski objavi i izdanje na srpskoslovenskom, koje je priredio dr Tomislav Jovanović, čime je ovo delo učinio ne samo privlačnim čitaocu laiku već i dragocenim za buduća naučna istraživanja. Srpska književna zadruga je žitije predstavila sa izvesnim zakašnjenjem (u sastavu je kola iz 2000. godine), ali je to kašnjenje razumljivo, i prihvatljivo, zbog obima posla i složene procedure štampanja.
U ovoj knjizi prvi put je u celini dat životopis prvog srpskog arhiepiskopa i osnivača srpske crkve. Delo ima 33 poglavlja i od izuzetne je istorijske vrednosti jer, uz sve religiozne uzlete kakvi se pretpostavljaju u ovakvim životopisima, ali i odlikuju stil samog pisca, ono predstavlja savršeni dokument iz onog vremena, trag prošlosti u razdoblju između sedamdesetih godina 12. i četrdesetih godina 13. veka.
Domentijan je pisac koji je, skrušeno pišući u slavu svetoga Save i svetoga Simeona, velikaša i duhovnika kojima se divio i koje je poštovao, svesno izostavljao podatke o sebi: njegova biografija ostaće pokrivena velom tajne, ali neki podaci ipak mogu biti rekonstruisani. Zamonašio se u manastiru Žiči gde ga je zapazio sveti Sava i, verovatno, poveo sa sobom. Domentijan je sv. Savu pratio na putevima u Svete zemlje; bio je i u Trnovu gde je sveti Sava bolovao, a potom je otišao u Svetu Goru. U keliji svetoga Save u Kareji napisao je žitije u slavu ovog našeg sveca, a potom u Pirgu Preobraženja Spasova, u brdima iznad Hilandara, iz njegovih ruku i duše nastaje i žitije svetoga Simeona.
Izdanje Srpske književne zadruge donosi tekst "Žitija Svetoga Save" prema prepisu koji se čuva u Austrijskoj nacionalnoj biblioteci (br. 57), a koji je, kako napominje dr Ljiljana Juhas-Georgijevska, od svih sačuvanih najbliži originalu. Prema vodenim znacima ovaj rukopis, koji nema ime pisara nastao je u periodu od 1600 do 1610. godine, a za deo "Žitija" koji nedostaje u ovom prepisu dr Tomislav Jovanović se poslužio prepisom iz sastava rukopisa iz poslednje četvrtine 15. veka, koji se čuva u Narodnom muzeju u Pragu. U svom prevodu Žitija na srpski jezik dr Ljiljana Juhas-Georgijevska se trudila da sačuva osnovna obeležja originala, ali i da istovremeno tekst približi savremenom čitaocu.
A. C.
