01.12.03 Politika
Nauka za radoznale duhom
Novo iz Klia
Težeći da čitaocima ponudi knjige koje će ne samo biti interesantne, nego i naučne, i naučno-popularne i podsticajne, beogradska izdavačka kuća "Klio" objavila je nekoliko dela koja ne bi trebalo da ostanu nezapažena u našoj sredini. Tako je izuzetno zanimljiva nevelika, ali vrlo neobična knjiga eseja "Kasandra" koju je priredila Mari Gudo, a sa francuskog prevela Ljiljana Mirković. Kasandra, kćerka trojanskog kralja Prijama, koja je imala dar proricanja ali ju je Apolon kaznio da joj niko ne veruje jer je odbila njegovu ljubav, tragična je heroina koja je predvidela pad Troje i užase smrti, uključujući i sopstvenu. Ali, niko joj nije verovao...
Kao jedan od glavnih likova Eshilove tragedije "Agamemnon", ili Euripidovih "Trojanki", mit Kasandre kao simbol proroka kome niko ne veruje oživljava u svim teškim vremenima, posebno ratnim, u kojima simbolizuje glasove onih koji se protive užasima ali ih niko ne čuje. Knjiga Mari Gudo, u kojoj su sakupljeni eseji vrlo poznatih svetskih imena, može se nazvati i "knjigom istrage", a eseje potpisuju i čuveni medijevista Žak le Gof, kao i nemačka književnica Krista Volf koju mnogi ubrajaju u najbolje tumače antičkih mitova danas.
Sveti spis
"Uvođenje u Stari zavet" Džona Drejna, knjiga koja je u originalu od 1987. godine doživela više izdanja i dopuna, na srpski jezik prema najnovijoj verziji prevela je Bogdana Đukić. Ova knjiga bavi se osnovnim pojmovima Starog zaveta polazeći od toga da, kako kaže autor, nijedno književno delo baštinjeno iz literarne zaostavštine drevnih civilizacija sveta nije ni toliko privlačno, niti izazovno, u meri u kojoj je jevrejska biblija. Između ostalog i zbog toga što je Stari zavet, "koje kao sveti spis izuzetno poštuju" velike religije sveta – islam, judaizam i hrišćanstvo, odvajkada kao veliko književno delo bio meta radoznalosti, u, i izvan kulturnog i religijskog konteksta u kojem je nastalo.
Za čitaoce svih vremena, a autor smatra posebno za današnje čitaoce, Stari zavet je stalni izvor podsticaja na razmišljanje. Svakodnevica, uglavnom surova, podsticala je čoveka da traga za nepoznatim, a iznad svega da teži "otkrivanju novih puteva za budućnost kroz razotkrivanje duhovnih istina". Gde bi se tražile te istine? Nema sumnje, na prvom mestu, smatra pisac "Uvođenja u Stari zavet", u drevnim i ezoteričkim tekstovima koji odslikavaju drugačije svetove i načine postojanja. A sve to, uvijeno u velove tajni, nalazi se, najčešće i najviše, u jevrejskoj bibliji.
Pisac ove dragocene knjige, koja je vrhunski informativna, Stari zavet doživljava kao celu biblioteku knjiga, a ne samo jednu: u njoj se nalaze priče o brojnim junacima, ali i o najrazličitijim događanjima jer Stari zavet pokriva veliki broj vekova. Osobenost dela je i što autor upućuje čitaoca na najnovije rezultate istraživanja u više oblasti – u arheologiji, književnosti, mitologiji, istoriji... – čime proširuje priču, i nudi "linkove" preko kojih radoznali mogu da krenu dalje u istraživanja onoga što ih interesuje.
Francuska revolucija
Nije nemoguće da će na jednom od njih, onaj ko krene dalje od interesovanja za Stari zavet, ili Bibliju uopšte, u ruke uzeti i knjigu "Sociologija religije" Malkolma Hamiltona, uglednog britanskog antropologa i psihologa (prevod s engleskog Đorđe Trajković). Neizbežno je ovo delo preporučiti studentima, ali isto tako nemoguće je preskočiti savet da treba da ga pročita i svako ko se iole interesuje za sociološki aspekt religije. Šta sve sadrži fenomen religije? Decenijama, sada već vek unazad, razvija se posebna sociološka (i opšta) teorija religije, i proučava se njen uticaj na jedno društvo. U kratkom pogovoru Danijela Gavrilović posebno ističe da je dobro to što je autor "Sociologije religije" posle iznošenja i komentarisanja svake teorije ili stava u sociologiji religije (Dirkem, Veber, Marks, Frojd...) dao i primere, te na taj način ovu mladu nauku učinio interesantnom i laicima. Posebnost delu daje i poslednje poglavlje u kojem autor raspravlja o sektama.
"Istorija privatnog života" grupe naučnika, priređivača Filipa Arijesa i Žorža Dibija, i urednice Mišel Pero (u prevodu Ljiljane Mirković sa francuskog jezika) došla je do četvrte knjige koja nosi podnaslov "Od Francuske revolucije do Prvog svetskog rata". Iako dotiče veliki vremenski period, ovaj tom je zanimljiv zato što je Francuska revolucija svojim pravilima i inovacijama, koje je uvodila u društvo, imala za posledicu i iznošenje mnogo toga privatnog u javno. Dokazi za to nalaze se u javnom govoru i komunikaciji (preferiranje obraćanja drugome na "ti"), odevanju, bračnim odnosima (uveden razvod)... U ovom tomu jasno se vidi i kako sa prolaskom vremena intimno i privatno izvire na površinu sve snažnije. Ono što se slutilo pred kraj 19. i početkom 20. veka, bilo da je u sferi psihičkog ili fizičkog, postaće do te mere razgolićeno da bi se sada, na početku 21. veka, moglo govoriti o procesu vraćanja na staro, ka sferama privatnog, i to vrlo strogo čuvanog od očiju javnosti.
A. Cvijić
