Đorđe S. Kostić, rođen u Somboru 1947, diplomirao je na Katedri za jugoslovenske književnosti i opštu književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu i 1986. doktorirao na istom fakultetu. Od 1980. godine bio je zaposlen u Balkanološkom institutu SANU. Bio je stipendista Fondacije Aleksander fon Humbolt, SR Nemačka. Od oktobra 1990. do oktobra 1992. godine, a na poziv Vilhelmovog univerziteta Vestfalije iz Minstera, u Minsteru je predavao jugoslovenske književnosti i vodio lektorat za srpskohrvatski jezik u Baltičko-slovenskom seminaru. Tokom zimskog semestra 2001/2002. boravio je u Jeni po pozivu Instituta za slavistiku Univerziteta Fridrih Šiler i držao predavanja o srpsko-nemačkim kulturnim vezama. U Balkanološkom institutu SANU, u zvanju naučnog savetnika, rukovodilac je nekoliko projekata. Učestvovao je na naučnim skupovima u zemlji i u inostranstvu. Objavio je više monografija: Dobro došli u Srbiju. Kraljevina Srbija u nemačkim vodičima za putnike (1892–1914); Dunavski limes Feliksa Kanica. Urednik je tematskih zbornika (Beograd u delima evropskih putopisaca; Sa bedekerom po Jugoistočnoj Evropi; Evropska slika balkanske žene; Slike sa Balkana Feliksa Kanica; Dunavom od Bezdana do Beograda), i dve knjige o Beogradu na srpskom i engleskom jeziku (Zaljubiti se u jedan grad. Evropski putnici u Beogradu 1814–1915; Na bregu iznad reka. Beograd u vodičima za putnike 1800–1945). Autor je nekoliko izložbi koje su prikazane u zemlji i inostranstvu (Zaljubiti se u jedan grad, Sa Kanicom po Srbiji, Podunavljem Srbije sa Feliksom Kanicom, Jedan Francuz putuje Dunavom, u okviru izložbe Dunav. Umetnik, putnik, svedok).
10.10.07 Politika
Zaljubiti se u jedan grad
Zaljubiti se u jedan grad, Đorđe S. Kostić
U Beograd su tokom 19. i početkom 20. veka stizali evropski putnici izoštrenih čula, navikli da zapisuju, crtaju ili na neki drugi način opišu ono što su videli i doživeli. Njihove impresije o gradu koji se izdizao iz blata i prašnjavih sokaka, boreći se između orijentalne tradicije i težnje ka Evropi, predstavlja Đorđe S. Kostić, stručnjak Balkanološkog instituta i saradnik Muzeja grada Beograda u svojoj knjizi „Zaljubiti se u jedan grad – Evropski putnici u Beogradu 1815–1914”. Knjigu su nedavno objavili Muzej grada Beograda, Narodna biblioteka Srbije i Narodni muzej u Beogradu. Takođe, u Konaku kneginje Ljubice je otvorena istoimena izložba na kojoj su prikazani neki od tekstova i crteža koje je Kostić objavio u knjizi.
Knjiga Đorđa S. Kostića je pripremljena povodom „Dana evropske baštine”. Sadrži tekstove i oko 90 crteža, fotografija i litografskih radova. Među putnicima koji se pominju su i Oto Dubislav fon Pirh, Sigfrid Kaper, Edmund Spenser, Gustav Raš, Emanuel Dormeson, Đuzepe Barbanti-Brodano, Herbert Vivijen, Gabor Egreši, Feliks Kanic i Meri E. Daram. Njihove utiske Đorđe S. Kostić je razvrstao u pet tematskih celina: Grad zanimljivih podsećanja, Podnošljiv smeštaj i narodna jela, Grad u zagrljaju reka, Ovde se svuda zapaža život i Lepota okoliša.
Evropljani su tridesetih i četrdesetih godina 19. veka primećivali da je Beograd turska varoš sa visoko izdignutim minaretima u kojoj se još oseća miris baruta iz ratova između Austrije i Otomanskog carstva. O tome pišu Majkl Dž. Kvin i Adolf Blanki, dok je Vilijem Denton u knjizi „Srbija i Srbi” zabeležio: „Jedinstvena mešavina orijentalnog i zapadnog života pojavila se preda mnom kada sam pristao na beogradsko pristanište”.
Evropljani koji su se tih godina obreli u Beogradu bili su svedoci uklanjanja turskih naselja, umnožavanja zvonika na račun minareta, ali i preplitanja nošnji i dijalekata. Neki od tekstova i crteža protkani su finom lirikom i oduševljenjem, drugi opisuju izgled stanovnika, treći su objektivni opisi grada i mentaliteta, dakle istorijska građa za proučavanje života u Beogradu.
– Gravire, slike i fotografije uglavnom su iz fundusa Muzeja grada Beograda, ali su mi u susret izašli i NBS i Narodni muzej. Tekstovi su preuzeti iz knjiga evropskih putnika, objavljivanih u Evropi na stranim jezicima, a većina ih je prevedena i kod nas, objašnjava Đorđe S. Kostić.
U zavisnosti od interesovanja, evropski putnici su posećivali različite delove grada. Neki spominju Narodno pozorište, Sabornu crkvu i Kalemegdan, drugi su zalazili u Jevrejsku mahalu, treći primećivali da su srpske kafane prljave, a jela masna...
– Ono što je svima zapadalo za oko, i što bih i ja istakao, jeste beogradska granica između dve imperije, orijentalni način trgovanja koji su stranci ovde zatekli i njihov doživljaj ovdašnjeg mentaliteta. Istoričari i arhitekte će na osnovu gravira, fotografija i crteža steći potreban uvid u nekadašnji izgled grada, dodaje Kostić.
Knjiga je osim na srpskom objavljena i na engleskom jeziku. Čitaoci mogu da steknu delimičan uvid u knjigu i na osnovu istoimene izložbe koja će trajati do 16. oktobra.
J. S.
