U praskozorje slobode

20.06.04 Dnevnik - Novine i časopisi

Balkan nije samo geografija i mentalitet već i ista/slična istorija i mitologija. Od nekog vremena o tome svedoče i knjige iz novopokrenute istoimene biblioteke koju za beogradsku kuću „«Rad”» sa uspehom uređuje pesnik i prevodilac Ivan Gađanski. NJen simbol/oznaka je Kula Nebojša izgrađena 1460. na obali Dunava čije ime i trajanje i samo ispisuje tešku sudbinu i deo krvave istorije Balkana.
A da se priče prepliću dokazuje i ovaj omladinski roman Galatije Sarandi (Peloponez, 1922) sa istorijskom tematikom koja se i te kako poklapa sa Prvim srpskim ustankom iz 1804. i odlučnošću Karađorđevih junaka da se oslobode turskog jarma i ropstva. I Grci su imali isti problem i sanjali isti san. NJihovi heroji imaju druga imena ali čine isto. To je praskozorje slobode celog porobljenog Balkana, a ono je ovde viđeno iz prizme dvanaestogodišnjeg dečaka Konstandina iz Dimicane, te kolevke junaka i prave fabrike baruta.
Priča o barutanama, toliko potrebnim ali i skrivanim od osionih Turaka, povod je da se literarno donesu mali junaci, pokaže slika grčkog plebsa, osiromašenog, popaljenog, izgnanog sa ognjišta, ali uvek rešenog da za slobodu da sve, ponajviše gole živote. Bez romantičnih prizvuka i patetike ovi znani i neznani heroji borbu za slobodu uzimaju kao jedini mogući život, a vekovno stradanje prihvataju kao jedinu izvesnost. Od dedova, do očeva i sinova svako prinosi žrtvu na oltar slobode.
Inače Galatija Sarandi je nežni pisac grčke istorije i mitologije, njene realističke literarne projekcije, sa nizom zapaženih romana i zbirki pripovedaka. Dobitnik je glavnih grčkih književnih priznanja, a 1997. izabrana je u Atinsku akademiju kao prva žena član te ustanove.

M. Ž.