Tipik arhiepiskopa Nikodima knj. 1

15.05.07 Večernje novosti

U ETNOGRAFSKOM muzeju u Beogradu u ponedeljak su u izdanju "Čigoja štampe", predstavljena dva toma knjige "Tipik arhiepiskopa Nikodima iz 1319. godine, zvaničnog tipika SPC u srednjem veku i jednog od najznačajnijih dela u kulturi i crkvenoj istoriji. Svetskoj i kulturnoj baštini ovo kapitalno delo vraćeno je zahvaljujući profesoru Đorđu Trifunoviću i njegovom mladom saradniku Viktoru Saviću (Institut za srpski jezik), koji su knjigu priredili. Prof Trifunović kaže:

- Kada je postao iguman manastira Hilandar (1317), Nikodim je odlučio da sa grčkog na srpskoslovenski lično prevede Tipik, koji je sveti Sava Osvećeni sastavio za svoju porodicu u Jerusalimu (Jerusalimski tipik). Taj tipik važan je za poznavanje crkvenih dela i istorije SPC u celini.
Ova jedinstvena knjiga od 360 strana na pergamentu od sredine 19. veka nalazila se u Narodnoj biblioteci u Beogradu, gde je izgorela aprila 1941. godine. Staranjem Lazara Mirkovića, profesora Bogoslovskog fakulteta u Beogradu, rukopis Nikodimovog prevoda snimljen je u celini uoči Drugog svetskog rata. Prof Trifunović otkriva:
- Pretpostavlja se da je oko 1940. godine prof. Mirković, za potrebe seminara na fakultetu, snimio sve tekstove Nikodimovog tipika. Kasnije će se ispostaviti da je to jedini (makar i u fotografijama) u celini sačuvan rukopis uoči Drugog svetskog rata, od oko 1.300, koliko ih je, zajedno sa originalom, tada izgorelo u jednoj zgradi na Kosančićevom vencu.
- Lazar Mirković pokušavao je ranije da objavi ovaj spis u SANU, a kada nije dobio pozitivan odgovor, fotografije čitavog rukopisa i raščitani tekst ustupio je Akademijinom arhivu - priča prof. Trifunović.
Pola veka posle prvog pokušaja objavljivanja dela, Tipik je svetlo dana ugledao kroz dve knjige: u prvoj su reprodukovane sve sačuvane fotografije Tipika, a u drugoj tri Mirkovićeve studije, srpskoslovenski tekst, Imenik svetih praznika u Tipiku, četiri članka prof. Trifunovića, i do sada neobjavljena opširna biografija Lazara Mirkovića.

D. KLJAJIĆ


Politika
15.05.2007.

Dragoceni Tipik arhiepiskopa Nikodima
Kapitalno delo u dva toma priredio Đorđe Trifunović, a objavila „Čigoja štampa”

Srpska kultura ovih dana dobila je još jedno kapitalno izdanje koje pripada riznici bogatog nasleđa kojim bi se ponosilo svako civilizovano društvo. Reč je o Tipiku arhiepiskopa Nikodima u dva toma, koji je priredio ugledni profesor Beogradskog univerziteta dr Đorđe Trifunović, a objavila izdavačka kuća „Čigoja štampa” uz pomoć Sekretarijata za kulturu grada Beograda.

Poznati beogradski izdavač ovim poduhvatom nastavlja svoju misiju vraćanja srpskoj baštini dragocenih knjiga iz istorije srpske književnosti i jezika, a u tom mu zadatku, kaže Žarko Čigoja, direktor, pomažu naši najveći znalci. Tipik arhiepiskopa Nikodima predstavlja prevod sa grčkog Jerusalimskog tipika, odnosno takozvanog Jerusalimskog ustava koji je u 5-6. veku sastavio Sv. Sava Osvećeni. Prema rečima dr Đorđa Trifunovića, Tipik je bio osnova za bogosluženje u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, a to je i danas. Ova jedinstvena knjiga ima 360 strana na pergamentu, i od sredine 19. veka nalazila se u Narodnoj biblioteci Srbije u kojoj je, zajedno sa još oko 1.300 rukopisa, izgorela u požaru 6. aprila 1941. godine u vreme nemačkog bombardovanja.

Sama je sreća da je Lazar Mirković, profesor Bogoslovskog fakulteta u Beogradu – vođen izvanrednom zamisli da je došlo krajnje doba da se svi poznati tipici prouče kao celina i objave – rukopis Nikodimovog prevoda snimio u celini uoči Drugog svetskog rata. „Ovaj istaknuti srpski liturgičar je u prvim godinama posle rata završio raščitavanje čitavog Tipika i napisao studiju o njemu. Pošto Srpska akademija nauka nije želela da objavi spis, Lazar Mirković je fotografije čitavog rukopisa i njegov raščitani tekst ustupio Akademijinom arhivu”, kaže Trifunović.

Posle pet decenija od Mirkovićevog prvog pokušaja objavljivanja dela, Tipik arhiepiskopa Nikodima koji ima izuzetne crte narodnog jezika, sada je pred nama. U prvom tomu – „Fototipija izgorelog rukopisa Narodne biblioteke u Beogradu” – nalaze se reprodukovane sve sačuvane fotografije Tipika, a na kraju studija Đorđa Trifunovića pod nazivom „Fotografije Tipika arhiepiskopa Nikodima i zamisao Lazara Mirkovića o snimanju starih srpskih rukopisa”. Druga knjiga Tipika – „Srpskoslovenski tekst razrešio Lazar Mirković” – sadrži tri studije Lazara Mirkovića o srpskim srednjovekovnim tipicima. Središnji tekst knjige čini sam srpskoslovenski tekst koji je razrešio (dešifrovao) Mirković, a izdanje originala prate prilozi: obiman Imenik svetih i praznika u Tipiku (sastavio mladi i sjajni saradnik dr Trifunovića Viktor Savić) i četiri članka dr Trifunovića o studijama i tekstološkom postupku L. Mirkovića. Knjiga se završava do sada neobjavljenom opširnom Autobiografijom Lazara Mirkovića.

A. C.