Studije o poetici Vaska Pope

30.08.08 Danas

Vesna Cidilko rođena je u Beogradu. Studije slavistike, potom habilitaciju i disertaciju odbranila je na Univerzitetu u Getingenu (mentor je bio prof. dr Rajnhard Lauer). Predaje srpsku književnost na Gete institutu u Berlinu. Prevodi sa srpskog na nemački jezik savremene srpske pisce. Istovremeno, objavljuje studije i rasprave o modernoj srpskoj književnosti u vodećim nemačkim slavističkim časopisima. Monografiju Studije o poetici Vaska Pope objavila je na nemačkom jeziku, kod uglednog nemačkog izdavača Harrassowitc Verlag iz Visbadena (1998).
Izvrsnu studiju Vesne Cidilko čine sledeće celine: 1. Uvod (O problematici i metodološkom principu; Pedesete godine u novijoj srpskoj lirici i moderna jugoslovenska lirika; Vasko Popa: o biografiji, delu i stanju njegove proučenosti); 2. Teme, motivi i formalna struktura ciklusa pesama Vaska Pope (analiza svih osam pesničkih zbirki po ciklusima); 3. O poetici Vaska Pope ("Spoljna" forma i strofika; Ritam i metričke osnove poezije Vaska Pope; Jezičke strukture; Retoričko profilisanje teksta; Stilska sredstva i retoričke figure; Simbol kao stilsko i kompozicijsko sredstvo; O tektonici ciklusa pesama Vaska Pope; Tematika i motivika; Barokni elementi u poeziji Vaska Pope; Heraldičke i emblematske konstrukcije kao elemenat kompozicijske strukture u pesništvu Vaska Pope i Narodna književnost, folklor i pesništvo Vaska Pope); 4. Rezime i Literatura.Studija je, dakle, posvećena pesničkom delu Vaska Pope, jednom od najvećih srpskih pesnika 20. veka. Ono što se na samome početku može reći, Vesna Cidilko je posao analize obavila na izuzetan način, i nije nimalo slučajno što je i sam pesnik Popa za života tvrdio da je to najprodornija, najsvestranija i najinspirativnija interpretacija njegovih veoma složenih poetskih struktura.
Osnovna namera Vesne Cidilko bila je da predstavi konkretne poetske strukture Popinih pesama, da bi na osnovu toga izvela zaključke o poetici i vantekstualnim faktorima. Metoda interpretacije uslovljena je problematikom, tj. pitanjima koja su predmet istraživanja, kao i ciljevima samoga rada, i ima prvenstveno formu egzaktne analize teksta. Analiza pesničkog dela Vaska Pope je pokušaj da se prikažu karakteristike njegovog poetskog manira i ono što je individualno u njegovom pristupu ovoj formi umetničkog izraza. Shodno tome, analiza teži da poprimi sveobuhvatni karakter i da uzme u obzir, po mogućnosti, sve aspekte strukture teksta: od čisto formalnih, kao što je strofika, metar i ritam, do raščlanjavanja motivsko-tematskog konteksta i ocene mesta i značenja književne tradicije za pesničko delo Vaska Pope.
I pored minucioznog rada na konkretnom tekstu, analiza ne teži jednoj, u odnosu na delo, isključivoj imanentnoj metodi, jer pesničko delo ovog autora nije moguće izdvojiti i posmatrati ga izvan vantekstovnih uticaja. Analiza orijentisana primarno na konkretan tekst čini nam se opravdana i stoga što ovako akcentovanih pokušaja (osim nekoliko malobrojnih izuzetaka) da se tumači Popino pesništvo na ovaj način do sada nije bilo. Ovo posebno važi za glasovne i akcenatske strukture i njihovu relevantnost za strofiku i metar.Na osnovu precizne analize teksta, realizovane na pojedinačnim pesmama, Vesna Cidilko donosi zaključke o osnovnim principima konstrukcije poetskog ciklusa. Otkrivanje strukturnih karakteristika ciklusa, koji predstavlja ključnu izražajnu formu Popinog pesništva, jedna je i od glavnih težnji ove studije. Vesna Cidilko, dakle, na osnovu analize strofičkih struktura, razotkriva kompozicijske faktore ne samo u pojedinačnoj pesmi, već i na nivou ciklusa pesama. Da bi se strukturalistička relevantnost jasnije pokazala, predstavljena je i u obliku tabela kvantitativna raspodela pojedinačnih strofičkih struktura u celokupnom delu i u pojedinačnim zbirkama i ciklusima.
Uključivanje vantekstovnog konteksta, koji nastaje na osnovu kulturno-istorijske tradicije i duhovne klime vremena, nije prenebregnuto, ali se u ovoj studiji sprovodi samo načelno, jer bi težnja da se i ovaj aspekt tekstovne strukture u celosti prikaže i prouči daleko prevazišao okvire ove studije. Vesna Cidilko je u tom smislu posebnu pažnju posvetila Popinom odnosu prema mitologiji, folkloru i narodnoj književnosti. Osim toga ukazala je na barokne elemente u Popinoj poeziji, što je, valja podvući, apsolutna novina u pristupu pesničkom delu ovoga pesnika (teza o heraldičkim elementima i emblematskim konstrukcijama).
Vesna Cidlko se, s druge strane, bavila i elementima nadrealističke poetike i ostalih avangardnih pokreta u pesničkom projektu Vaska Pope, konstatujući da je uticaj avangarde neka vrsta njegovog "zaštitnog znaka".Strukturalno-semiotički pristup poetskim tekstovima Vaska Pope, minuciozna analiza, provokativno ukazivanje na vantekstovni kontekst, uočljiva inovativnost u interpretaciji Studije o poetici Vaska Pope Vesne Cidilko izdvajaju u sami vrh dela te vrste u evropskom slavističkom okruženju posvećenih modernoj srpskoj književnosti.
Mil.Tihomirović

07.06.08 Danas

Vesna Cidilko rođena je u Beogradu. Studije slavistike, potom habilitaciju i disertaciju odbranila je na Univerzitetu u Getingenu (mentor je bio prof. dr Rajnhard Lauer). Predaje srpsku književnost na Gete institutu u Berlinu. Prevodi sa srpskog na nemački jezik savremene srpske pisce. Istovremeno, objavljuje studije i rasprave o modernoj srpskoj književnosti u vodećim nemačkim slavističkim časopisima. Monografiju Studije o poetici Vaska Pope objavila je na nemačkom jeziku, kod uglednog nemačkog izdavača Harrassowitc Verlag iz Visbadena (1998).
Izvrsnu studiju Vesne Cidilko čine sledeće celine: 1. Uvod (O problematici i metodološkom principu; Pedesete godine u novijoj srpskoj lirici i moderna jugoslovenska lirika; Vasko Popa: o biografiji, delu i stanju njegove proučenosti); 2. Teme, motivi i formalna struktura ciklusa pesama Vaska Pope (analiza svih osam pesničkih zbirki po ciklusima); 3. O poetici Vaska Pope ("Spoljna" forma i strofika; Ritam i metričke osnove poezije Vaska Pope; Jezičke strukture; Retoričko profilisanje teksta; Stilska sredstva i retoričke figure; Simbol kao stilsko i kompozicijsko sredstvo; O tektonici ciklusa pesama Vaska Pope; Tematika i motivika; Barokni elementi u poeziji Vaska Pope; Heraldičke i emblematske konstrukcije kao elemenat kompozicijske strukture u pesništvu Vaska Pope i Narodna književnost, folklor i pesništvo Vaska Pope); 4. Rezime i Literatura.Studija je, dakle, posvećena pesničkom delu Vaska Pope, jednom od najvećih srpskih pesnika 20. veka. Ono što se na samome početku može reći, Vesna Cidilko je posao analize obavila na izuzetan način, i nije nimalo slučajno što je i sam pesnik Popa za života tvrdio da je to najprodornija, najsvestranija i najinspirativnija interpretacija njegovih veoma složenih poetskih struktura.
Osnovna namera Vesne Cidilko bila je da predstavi konkretne poetske strukture Popinih pesama, da bi na osnovu toga izvela zaključke o poetici i vantekstualnim faktorima. Metoda interpretacije uslovljena je problematikom, tj. pitanjima koja su predmet istraživanja, kao i ciljevima samoga rada, i ima prvenstveno formu egzaktne analize teksta. Analiza pesničkog dela Vaska Pope je pokušaj da se prikažu karakteristike njegovog poetskog manira i ono što je individualno u njegovom pristupu ovoj formi umetničkog izraza. Shodno tome, analiza teži da poprimi sveobuhvatni karakter i da uzme u obzir, po mogućnosti, sve aspekte strukture teksta: od čisto formalnih, kao što je strofika, metar i ritam, do raščlanjavanja motivsko-tematskog konteksta i ocene mesta i značenja književne tradicije za pesničko delo Vaska Pope.
I pored minucioznog rada na konkretnom tekstu, analiza ne teži jednoj, u odnosu na delo, isključivoj imanentnoj metodi, jer pesničko delo ovog autora nije moguće izdvojiti i posmatrati ga izvan vantekstovnih uticaja. Analiza orijentisana primarno na konkretan tekst čini nam se opravdana i stoga što ovako akcentovanih pokušaja (osim nekoliko malobrojnih izuzetaka) da se tumači Popino pesništvo na ovaj način do sada nije bilo. Ovo posebno važi za glasovne i akcenatske strukture i njihovu relevantnost za strofiku i metar.Na osnovu precizne analize teksta, realizovane na pojedinačnim pesmama, Vesna Cidilko donosi zaključke o osnovnim principima konstrukcije poetskog ciklusa. Otkrivanje strukturnih karakteristika ciklusa, koji predstavlja ključnu izražajnu formu Popinog pesništva, jedna je i od glavnih težnji ove studije. Vesna Cidilko, dakle, na osnovu analize strofičkih struktura, razotkriva kompozicijske faktore ne samo u pojedinačnoj pesmi, već i na nivou ciklusa pesama. Da bi se strukturalistička relevantnost jasnije pokazala, predstavljena je i u obliku tabela kvantitativna raspodela pojedinačnih strofičkih struktura u celokupnom delu i u pojedinačnim zbirkama i ciklusima.
Uključivanje vantekstovnog konteksta, koji nastaje na osnovu kulturno-istorijske tradicije i duhovne klime vremena, nije prenebregnuto, ali se u ovoj studiji sprovodi samo načelno, jer bi težnja da se i ovaj aspekt tekstovne strukture u celosti prikaže i prouči daleko prevazišao okvire ove studije. Vesna Cidilko je u tom smislu posebnu pažnju posvetila Popinom odnosu prema mitologiji, folkloru i narodnoj književnosti. Osim toga ukazala je na barokne elemente u Popinoj poeziji, što je, valja podvući, apsolutna novina u pristupu pesničkom delu ovoga pesnika (teza o heraldičkim elementima i emblematskim konstrukcijama).
Vesna Cidlko se, s druge strane, bavila i elementima nadrealističke poetike i ostalih avangardnih pokreta u pesničkom projektu Vaska Pope, konstatujući da je uticaj avangarde neka vrsta njegovog "zaštitnog znaka".Strukturalno-semiotički pristup poetskim tekstovima Vaska Pope, minuciozna analiza, provokativno ukazivanje na vantekstovni kontekst, uočljiva inovativnost u interpretaciji Studije o poetici Vaska Pope Vesne Cidilko izdvajaju u sami vrh dela te vrste u evropskom slavističkom okruženju posvećenih modernoj srpskoj književnosti.

Mil.Tihomirović