Srce materije

25.12.03 Vreme

Pjer Tejar de Šarden: SRCE MATERIJE
Prevela sa francuskog: Aleksandra Mančić
Izdavač: Gradac, 2003.

Tejar de Šarden (1881-1955) je Francuski paleontolog, koji je u Kini otkrio sinanotropusa. On je ujedno i teolog jezuitskog reda, autor Fenomena čoveka, koji je spajajući iskustva moderne nauke (Ajnštajnovu, Hajzenbergovu i Borovu teoriju), geologiju, paleontolgiju sa teologijom, stvorio originalno i sveobuhvatno učenje, svojevrsnu religiju evolucije posvećenu čoveku sadašnjosti, prošlosti i budućnosti. Po njemu, Materija nije niži oblik postojanja, već osnov i matrica Duha, a Duh više stanje Materije. U Srcu Materije sakupljeno je nekoliko njegovih ogleda u kojima on ispovednim tonom čini rekapitulaciju svog životnog puta i istoriju sopstvene "čežnje i potrage za Celinom". Uzbudljivo i dragoceno iskustvo.


Novica Milić: ISTINA APOKALIPSE
Izdavač: Gradac 2003

Čitati Ničea i suočiti se sa problemom istine znači dovesti u pitanje istinu staroga kova, onu istinu koja ima samo jedan lik, koja se piše velikim početnim slovom "I", koja ima pretenziju da bude jedna, večita i jedina – istina kao nedostižni ideal i smisao ka kojem stremimo. No, to je istina koja je "izgubila sluh za istoriju, njenu dinamiku i genezu". Sa Ničeom na pozornicu stupaju različiti likovi istine, laž i istinu više nije tako lako razlučiti, suština i pojava ulaze u igru sa neizvesnim krajem, vreme apokalipse, kao vreme razotkrivanja (ali i skrivanja), zbacuje sa sebe svoju metafizičku masku. Ako se danas još ikako može prići istini (ili istinama), onda to svakako nije jezikom nauke, koja i dalje stremi onoj jednoj i velikoj Istini, već jezikom umetnost koja će, igrajući se (sa) prividom, problem istine postaviti kao pitanje o istini istine, kao "pripovest koja sebe određuje kao pripovest". Ovom nevelikom knjigom Novica Milić se odvažno upušta u složenu priču sa kojom se, na ovim prostorima, malo ko suočavao na takav način.

Gajatri Čakravorti Spivak: KRITIKA POSTKOLONIJALNOG UMA
Izdavač: Beogradski krug 2003
prevod sa engleskog: Ranko Mastilović

Verovatno najvažnija knjiga takozvanog postkolonijalnog diskursa, američke profesorke filozofije Gajatri Čakravorti Spivak, uvodi nas u problematiku izmenjene slike sveta nakon propasti Sovjetskog Saveza, nadiruće globalizacije i novih podela koje na prvi pogled nisu odmah uočljive, niti su lako razumljive. Veoma složenom filozofskom i književno-teorijskom aparaturom, kojoj ne nedostaje i "empirijska verifikacija", Spivak na više od 600 stranica ispituje suptilne mehanizme novog kolonijalizma čiji sadržaj nije teritorijalnog, već pre svega ekonomskog i kulturnog karaktera. U veoma širokom registru koji se kreće od tananih deridijanskih razmatranja odnosa centra i margine, preko biopolitičkih igara moći i borbi za priznavanje subjektivnosti, do nedvosmislenog ukazivanja na nove vidove porobljavanja i ropstva, ova knjiga spada u onu vrstu štiva kroz koje se nije lako probijati, ali koje sa svakim novim korakom donosi obilje dragocenih uvida. U izvanrednom prevodu Ranka Mastilovića, ova voluminozna knjiga već ističe kandidaturu za jedan od najznačajnijih izdavačkih poduhvata godine.

Enrike Vila-Matas: BARTLBI I KOMPANIJA
Prevela sa španskog: Marija Dimitrijević
Izdavač: Plato, 2003

Na neobičan način se ovih godina množe reference na slavnu Melvilovu pripovetku Pisar Bartlbi. Očigledno da se u onom Bartlbijevom "ja radije ne bih" prepoznaje sve više brodolomnika XX veka. Enrike Vila-Matas u labavoj romanesknoj formi u ovoj knjizi priča o "Bartlbijevom sindromu", kao paradigmi bogate tradicije književnosti Negacije. Oni koji se pitaju zašto je Rembo zaćutao najčeće nemaju pojma zašto je uopšte i počeo da piše, svojevremeno je cinično zapisao jedan francuski pesnik. Lako štivo Enrikea Vile-Matasa puno je zanimljivih i duhovitih detalja, i svojevrsna je zbirka izgovora koje su pisci navodili kao razloge što im se ne piše. Najčešće zato što su "ostali bez teksta". Nešto poput nesrećnog Luja XVI koji je prilikom zauzimanja Bastilje u svom dnevniku zapisao samo: "Ništa".