Savršena slova

28.02.07 Glas javnosti

Kako je nastao alfabet, da li pismo koje ima 26 elemenata može biti savršeno, kako 26 slova funkcioniše u više od sto svetskih jezika i zbog čega Amerikanci slovo "Z" izgovaraju kao "zi", a Britanci kao "zed"? Na sva ova pitanja uspešno odgovara upravo obvjavljena knjiga "Savršena slova, od A do Z: čudesna istorija alfabeta", autora Dejvida Saksa, koju je upravo objavila izdavačka kuća "Portalibris".

Autor je studirao grčki i latinski na Oksfordskom univerzitetu, objavio je brojne tekstove iz oblasti Starog zaveta i kulturne istorije, objavljuje u NJujork tajmsu, Volstrit žurnalu i drugim časopisima, a uradio je jednu od mnogih rekonstrukcija složene slagalice razvoja alfabetskog načina pisanja.

Vlado Đukanović, koji je preveo i uradio stručnu redakturu ove zanimljive knjige, napominje da je ona pisana veoma pitko i čitko, te da je potpuno prilagođena običnom čitaocu i da daje kratak pregled naučnih dostignuća, od slova do slova.

- Veoma je važno s koje strane se posmatraju stvari, iz koje perspektive. A mi, na sve ovo možemo da postavimo pitanje "Šta ima savršeno u latinici, kad je ćirilica savršeno pismo?" Ali, autoru je savršeno to što svih 26 znakova funkcionišu u različitim jezicima, od slovenskih i germanskih, do romanskih, a tim pismom služi se više od milijardu ljudi - ističe Đukanović.

T. N. P.

20.11.06

Odakle potiču slova, kako su dobila današnji oblik, zašto su se postrojila od A do Z, kako su se glasovi vezivali za njih, šta je zapravo slovo i alfabet? Ovo su samo neka od pitanja koja obrađuje klasični filolog Dejvid Saks u knjizi "Savršena slova od A do Z - čudesna istorija alfabeta". Knjiga je nastala na osnovu tekstova koje je Saks tokom 26 nedjelja pisao za novine. To je edukativna knjiga, dragocjena i lingvistima i najširoj čitalačkoj publici. Prevod i stručnu redakciju izvršio je Vlado Đukanović, a izdavač je "Portalibris".
U knjizi o 26 slova alfabeta, svako slovo ima svoje poglavlje u kome se ukratko objašnjavaju korijeni odgovarajućeg slova u bliskoistočnim alfabetima, istorija slova kroz antičku Grčku i Rim, srednjovjekovnu Englesku pa sve do naših dana, a raspravlja se i o svim značajnim funkcijama koje to slovo ima u književnosti, tradicionalnoj ikonografiji, savremenom marketingu, pop kulturi. Osim o slovima, ova knjiga djelimično govori i o jezicima, najčešće o engleskom, latinskom, grčkom, drevnim semitskim, o srednjovjekovnom i savremenom francuskom i drugim romanskim jezicima, njemačkom; jer svi ti jezici su vezani za priču o 26 slova. Kao samostalni eseji u knjizi su tekstovi o: porodičnom stablu alfabeta svijeta, feničanskom alfabetu, egipatskom slikovnom pismu, romanskim slovima, alfabetu u srednjem vijeku, Noju Vebsteru i stvaranju američkog pravopisa, "bebećem" jeziku.
Dejvid Saks iznosi podatke da oko tri četvrtine svjetske populacije živi u zemljama u kojima alfabet ili pisma zasnovana na alfabetu predstavljaju nacionalni sistem pisanja: latinicom se služi 1,9 milijardi ljudi, kineskim pismom 0,9 milijardi, arapskim pismom 291 milion, devanagari pismom 260 miliona, ćirilicom 252 miliona, bengalskim pismom 125 miliona i japanskim pismom 118 miliona ljudi. Od ovih sedam navedenih pisama samo kinesko i japansko nijesu alfabetska.
"Savršena slova" napisana su neočekivano zabavno. Tako je parabolom predstavljeno slovo U kao gospođa koja ima dvije kćerke - gospođice V i W, koje stoje odmah iza nje. V i W su se rađale polako, tokom srednjeg vijeka i renesanse. Slavna irska rok grupa U2 odabrala je ime koje predstavlja poigravanje slovima i imenima. U2 je oznaka irskog formulara za osiguranje nezaposlenih, a kada se to ime pročita dobija se "You too" (Ti takođe), što stvara osjećaj identifikacije članova grupe sa publikom. Slovo T podsjeća na krst i raspeće i smatrano je da nosi zlokobnu i zastrašujuću atmosferu. T je inače temeljno slovo engleskog jezika, nalazi se na drugom mjestu po učestalosti poslije slova E. Slovo B je drugo po redu i tu poruku uvijek i šalje, bilo da je riječ o filmu B produkcije, beta zvijezdi (druga po sjaju u svakom sazvježđu), beta mužjaku u čoporu, B djevojkama kako su nekada u Americi nazivane dame lakog morala.

V.OGNJENOVIĆ