Hermann Hesse rodio se 2. jula 1877.godine u virtemberskom mestascu Kalv u Svarcvaldu.Zivot u roditeljskoj kuci u Kalvu bio je prozet pijetistickom poboznoscu.Tu se od svakog pojedinca trazilo da kroz ljubav prema bliznjem usavrsava hriscanske vrline.S druge strane,u toj kuci su mnogi svjetovi ukrstali svoje zrake.Kako je Hesse opisao zivot u njoj "tu se studiralo i bavilo indijskom filozofijom,tu se znalo za Budu i Lao Cea,dolazili su gosti iz mnogih zemalja,donoseci sobom dah tudjine i zvuke stranih jezika".U njihovom sarenilu i suprotnostima djecak je uzalud pokusavao da uspostavi nekakvu harmoniju i putokaz koji bi ga uputio "kako se zivi".
Hermannu Hesseu je bilo 14 godina kada je u njemu sazrela odluka da ce "biti ili pjesnik ili nista".Prema odluci roditelja trebalo je da bude svestenik,ali vec pocetkom marta 1892.godine,nepunih sest mjeseci posto ga je otac doveo,Hermann Hesse bjezi iz sjemenista u Maulbronu.
Godina 1892. bila je za mladog Hessea teska i puna potresa.Zabrinuti roditelji odveli su sina u Bad Bol kod cuvenog "iscjelitelja duse i istjerivaca demona".Poslije dva neuspjela pokusaja samoubistva,roditelji smjestaju djecaka u dusevnu bolnicu u Stetenu.Pisma koja je Hermann Hesse te godine pisao,potresni su dokumenti ocaja,protesta i nemoci.Petnaestogodisnjak se bori da bude otpusten iz "lijecilista za slaboumne i za epilepticare" u Stetenu.Po izlasku iz lijecilista u Stetenu,Hesse se upisao u gimnaziju u Kanstatu,ali i tu ne moze da izdrzi duze od godinu dana.Zatim radi kao segrt-mehanicar,da bi 1895. godine napustio ovaj posao i zaposlio se u knjizari u Tibingenu.
1899. godine objavljuje prvo djelo "Romanticne pijesme", a zatim i zbirku pripovijedaka "Jedan cas iza ponoci".U jesen 1899. prelazi u Bazel i tamo se zaposljava kao knjizarski pomocnik.Knjizarstvom se bavio samo dotle dok mu je to bilo potrebno da bi imao od cega da zivi.Kada je u jesen 1903. cuvena izdavacka kuca prihvatila njegov roman "Peter Kamencind",Hesse se sa 26 godina,na osnovu svog prvog literarnog uspjeha,odrekao zanimanja knjizara.Nakon mnogih bura i zrtvi postigao je svoj cilj:postao je knjizevnik.
1904.godine Hermann Hesse se ozenio Marijom Bernuli.U to vrijeme je vec mnogocitani i mnogohvaljeni pisac,saradnik brojnih listova i casopisa.1905. rodio mu se prvi sin-Bruno,a 1909. drugi-Hajner.
Roman "Gertruda"(1910.),nailazi na odlican prijem kod publike i kritike.1912. napusta Njemacku i nastanjuje se sa porodicom u Svajcarskoj,u Bernu.Prvi svjetski rat dovodi do velike prekretnice u Hesse-ovom zivotu.Iz najdubljeg ubjedjenja pise clanke protiv rata.Posljedica toga je da mu vecina njegovih citalaca okrece ledja.Zvanicna Njemacka bojkotuje Hessea a njegova djela se sklanjaju sa rafova svih radnji.
Oceva smrt 1915. godine i sve izrazenija bolest njegove zene i najmladjeg sina Martina dovode Hessea do ivice nervnog sloma.Tada prvi put odlazi na Jungovu kliniku i psihoanaliticku terapiju.Tu se Hesseu otvaraju neki novi nesluceni svijetovi.Njihov odraz ce od tada da se provlaci kroz sva njegova djela.
Otudjen od svojih citalaca ,pod pseudonimom Emil Sinkler objavljuje roman "Demijan"(1919.).Knjiga nailazi na veliki odjek kod razocaranih ratnika po povratku iz izgubljenog rata.U svakom slucaju Hesse je opet popularan pisac. Ubrzo je otkriveno da je on autor "Demijana",i Hesse vraca Fontaneovu literarnu nagradu,koja je bila dodjeljena Emilu Sinkleru.Pa ipak,1919.godina je za Hessea ispunjena mnogim nevoljama i licnim krizama.Njegov brak se raspao,a Hesse ponpvo odlazi na psihoanaliticke seanse kod Junga.Iste godine seli se iz Berna u Montanjolu.Njegovu samocu u Montanjoli zapljuskuje nepresusiva bujica prekora kojom ga obasipaju zbog antimilitaristickog stava.1922. objavljuje djelo "Sidarta".1924. zeni se Rutom Vagner i razvodi vec 1927.
1926. pruska akademija umjetnosti izabrala ga je za clana Odjeljenja za knjizevnost.1927. objavljuje roman "Stepski vuk".1931. zeni se po treci put Ninom Dolbin.Od 1933. do 1943 radi na djelu "Igra staklenih perli".Za to djelo dobija Nobelovu nagradu 1946.godine.
Umro je 8. avgusta 1962. godine u Montanjoli u 85. godini zivota.Ostavio je za sobom zivotno djelo od bezmalo 40 knjiga:romana,pripovijedaka,zbirki pjesama,eseja,studija i rasprava,koje su u ukupnom tirazu od trideset miliona primjeraka rasirene po cijelom svijetu.
01.01.00
Politika
19.01.2002.
Poezija
Tragom opisa sveta
Herman Hese: "Pesme", u izboru i prevodu Branimira Živojinovića; izdavač: "Metaphysica", Beograd, 2001.
Kada je reč o Hermanu Heseu, jednom od najvećih svetskih pisaca, čije se delo u svetskoj prozi stavlja uz sam bok Dostojevskog, Kafke i Džojsa, a u svetskoj esejistici pored Žida, a sredinom šezdesetih godina prošlog veka važio je za jednog od najčitanijih i najprevođenijih pisaca u svetu (za tada poslednjih sto godina), čiji je tiraž objavljenih dela iznosio preko trideset miliona primeraka - navikli smo da taj velikan pisane reči zavodi, i danas, uglavnom, čitalačku maštu originalnom sugestibilnom dramaturgijom priča u kojima je u toliko stvari posumnjao. Jedno smo samo zaboravili - on je kao i Džojs (setimo se Galapagosa) pisao pesme, i to celog svog života, od 1902. do 1962. godine.
Na taj zaborav podsetio nas je ovih dana Branimir Živojinović izborom i prevodom Heseove poezije pod jedinstvenim naslovom "Pesme". Objavila ih je beogradska "Metaphysica".
Veliki pesnički opus
Herman Hese (1877-1962), poznat kod nas po mnogim prevodima pripovedaka i romana, pisao je pesme od svoje dvadesete godine pa do smrti, kada je već imao osamdeset i pet godina. Taj ogromni pesnički opus Hese je za života sabrao i objavio u više knjiga, i to: Romantične pesme (1898), Pesme (1902), Na putu (1911), Muzika usamljenika (1915), Izabrane pesme (1921), Kriza (1928), Uteha noći (1929), Sa drveta života (1933), Nove pesme (1937), Cvetna grana (1945), Pesme (1953) i Pozne pesme (1963). U proširenom i dopunjenom izdanju Pesama iz 1953, objavljenom pod identičnim naslovom (Die Gedichte) i to u dva toma 1977, sabrane su pesme iz svih Heseovih zbirki, i dodate su im i one pozne - ističe prevodilac Živojinović, posebno naznačujući da se tim izdanjem, zahvaljujući dobroti Geteovog instituta u Beogradu, i sam služio u svojoj prevodilačkoj radionici.
Hese je kod nas prvi put preveden 1911. godine. Bila je to pesma "Nicht heute" koju je pod naslovom "Ne danas" Lazar K. Mišković štampao u sremskokarlovačkom "Brankovom kolu". Heseovu poeziju su potom prevodili Milica Stefanović, Dragić Ćirković, Branko Kukić, Nataša Dušić i Stanoje Makragić.
Romantična prigušenost
Heseove pesme nose u sebi duh romantične prigušenosti onako kako muziku usamljenika interpretira tempo con sordina na gudačkim instrumentima. To su pesme srebrnog tkanja, realizovane najčešće u katrenskoj strofi, ali i u dužim nestandardnim strofičkim formama, inspirisane poezijom Fridriha Helderlina u kojoj Hese promišlja uzroke emocionalne neutoljenosti koja razgriza strast nevoljenog i usamljenog pojedinca. Onog istog koji, kao i svaki istinski pesnik, ima neku vrstu sukoba sa spoljnim svetom kojim je nezadovoljan, jer ga onespokojava kakofonija muzike mase i gomile. I upravo zbog toga, kao i zbog neprestanog prisustva osećanja prognanosti iz sveta iz kojeg pisci ne mogu da iznesu nijednu pobedu u pokušaju da taj isti svet promene, Helderlin je za Hesea postao metafora mladosti kome se neprestano vraća. Metafora suptilno izgrađene pesničke filozofije, ali i metafora grčke čarolije od koje se bestidno sa svojim ciničkim grimasama smrti i emocionalne frigidnosti udaljio bahati novi vek lišen bogova i molitvi.
Hese je voleo potresne Helderlinove pesme, pa je stazama istog pesničkog iskustva, i njemu samerene fascinacije, čeznuo u svojim katrenima za egipatskim i grčkim hramovima od kojih je ove poslednje metaforički oslovljavao kao večni zavičajni bol. To su u osnovi lirske pesme pisane sporadično vezanim i slobodnim stihom, nadahnute čarolijama, fascinacijama i senzacijama prirode, a iz kojih nam Heseov intimni glas poručuje da se Heseova književnost ne nalazi samo u jednoj knjizi, nego u njihovom zbiru, te u razlikama među njima, iako dobar deo njegovog dela spada u ono što se na nemačkom naziva "bildungsroman", ili proza čija je središnja tema oblikovanje duha.
Zoran M. MANDIĆ
