12.01.04 Dnevnik - Novine i časopisi
Koreni španske sapunice
Huan Valera: "Pepita Himenes”
Za Huana Valera (1824 - 1905) roman nije priča nego poezija. Umetnost radi umetnost geslo je ovog španskog klasika, koji se najviše oslanjao na intuiciju i unutrašnje iskustvo. Ne treba zaboraviti da je Valera pisao u vreme kada je sve polagano u socijalni roman i ljudska dokumenta i kada je Španija bila katolička više od samog Vatikana.
NJegova “Pepita Himenes” je psihološki roman u kome je ljubav, ona fatalna, u centru dela. To je strasna veza lepe udovice i mladog don Luisa, koji se u semeništu lomi između posvećenosti Bogu i zemaljskih sagrešenja. Napisan 1873, on je bio prekretnica u Valerinom burnom životu, čiji jedan deo ima svoje mesto i u romanu, ali i u književnoj karijeri koja je rezultirala velikim brojem knjiga eseja, pripovedaka, drama. Sama “Pepita Himenes”, po objavljivanju, zabeležila je veliki uspeh i štampana je devet puta, gotovo iz godine u godinu.
Španska duša i fina erotika dati su izgrađenim književnim stilom, suptilnim građenjem psiholoških profila likova. S jedne strane je naoko miran život, a sa druge unutrašnja drama i nošenje sa ustaljenim moralnim normama i krutim dogmama katoličke Španije. U tom romanesknom iskazivanju, ali i u nizu eseja, Valea je pobunjenik i začetnik nove struje u španskoj književnosti. Neki njegovi književni postupci sa nađenim pismima, dodacima, epilogom, nizom vraćanja na sudbinu junaka, nesumnjivo su vrlo moderni i imali su kasnijeg odjeka u čitavom nizu dela i strategiji potonjih pisaca.
Priča o ljubavnom životu prelepe Pepite data je sa takvom lakoćom, ali i spisateljskim umećem da i danas može da se čita sa jednakom pažnjom i čitalačkim ushićenjem. Idilična slika Andaluzije, ljubav, religija, moralne i verske norme, njihovo odbacivanje pred naletima strasti, eto okosnica dela koje je nadživelo vreme i sada, evo, dospelo i do našeg čitaoca.
I koliko god da je ono prilog upoznavanju bogate španske literature, ono je i lep uvid u korene onoga što se danas naziva španska sapunica. Ali, kakve li razlike...
M. Živanović
