Jasna Bjeladinović (autor)
Saznanja o svojstvima tradicionalne odeće zasnovani su na proučavanjima materijala iz 19. i prve polovine 20. veka. Raniji periodi, u pogledu odevanja seoskog stanovništva u Srbiji, što je slučaj sa većinom zemalja jugoistočne Evrope, odnosno na Balkanskom poluostrvu, manje su poznati zbog nedovoljno očuvanih materijalnih dokaza i drugih vrsta podataka. Međutim, fragmentarna građa iz ponekih ranijih vekova (arheološki nalazi, pisani i likovni izvori) i poznati tokovi istorijskih, društvenih i kulturnih zbivanja, donekle omogućuju osvetljavanje porekla ponekih odevnih elemenata aktuelnih u 19. i 20. veku, a retko i rekonstrukciju pojedinih celina iz prošlih epoha.
U sagledav
anju razvoja etničke odeće i u tumačenju i sticanju sveobuhvatnih saznanja o odlikama odevnih sadržaja u 19. i prvoj polovini 20. veka, nezaobilazna su — uz temeljnu staroslovensku, odnosno starosrpsku tradiciju — uvažavanja paleobalkanskog, zatim vizantijskog i srpskog srednjovekovnog sloja, tursko-orijentalnog nanosa i strujanja iz evropskih zemalja, koja pripadaju relativno novijem vremenu. Sa manjim ili većim udelom svi ti kulturni uticaji, čije je utemeljenje i širenje bilo povezano sa istoriskim zbivanjima — koja su u nekim periodima izazivala veće ili manje migracije stanovništva — ugrađivali su se i u odeću. Stoga se u njoj, osim obeležja vremena u kome je stvarana i nošena, nalaze i tragovi iz prošlih vremena.
Na formiranje odevnih osobina, pored kulturno-istorijskih činilaca kroz vreme i prostor, znatno su uticali priroda tla i klimatski uslovi koji su pružali određene pogodnosti za razvoj jednog ili više načina privređivanja, čiji su proizvodi činili osnov života i svih pratećih elemenata. Kultura planinaca i mahom stočara, zatim kultura ravničara i zemljoradnika, a u oblastima brdsko-ravničarskog podneblja prožimanje stočarske i ratarske kulture, uslovili su stvaranju specifičnih odevnih oblika. Sve to su na samosvojan način transponovale generacije anonimnih stvaralaca, iskazujući kreativnost, znanje i iskustvo u oblikovanju odevnih obrazaca primerenih uslovima života i sredine. Prema ustaljenoj podeli rada u porodičnim zajednicama, osim pojedinih odevnih oblika i nakita koji su bili proizvod zanatlija, odeću su gotovo u potpunosti rukotvorile žene za svoje ukućane. Njihov posao obuhvatao je radove oko gajenja i obrade tekstilnih sirovina, bojenje, tkanje platnenih i vunenih tkanina, pletenje, krojenje, šivenje, ukrašavanje vezom, čipkom i drugim apliciranim ukrasima. Iskustvo, tradicija i umeće prenosilo se sa stari.jih na mlađe, s kolena na koleno.
Ostali naslovi koji sadrže ključne reči: Folklor
Ostali naslovi iz oblasti: Etnografija
Izdavač: Etnografski muzej u Beogradu; 2011; Broširani povez; ćirilica; 28 cm; 648 str.; 978-86-7891-060-9;
