Enciklopedija arhitekture - [arhitektura, urbanizam, dizajn, enterijer] Tom 3-4 Ličnosti i dela

24.06.08 Politika

„Enciklopedija arhitekture” Slobodana Maldinija, „Sudbina doktrina” Aleksandra Milenkovića i „Nova paradigma u arhitekturi” Čarlsa Džemsa su značajne knjige iz tri različite programsko izdavačke sfere.
Donedavno su knjige iz oblasti arhitekture bile retkost, a kada se za vreme sankcija građenje svelo na neznatnu meru, odvažila se pisana reč i počela, više nego ranije, da se pojavljuje u umnoženim arhitektonskim knjigama i revijama. Danas se neretko i u kratkim razmacima pojave obimne i značajne knjige i aktuelni prevodi iz strane literature, tako da je uspostavljena zadovoljavajuće knjiška berza gotovo iz svih oblasti arhitekture.
Nedavno su se pojavile tri vrlo značajne knjige iz tri različite programsko-izdavačke sfere. Prva je pravo leksikografsko čudo. U našoj neuređenoj, stihijnoj, nacionalnoj leksikografiji poznatoj po započinjanju, nezavršavanju, pojavio se treći i četvrti tom, od planiranih osam, „Enciklopedije arhitekture” autora i izdavača arhitekte Slobodana Maldinija. Jedan samotnjak bez redakcijskih odbora i saradnika, bez finansijera i podrške države u roku od tri godine (posle objavljivanja prvog i drugog toma nagrađenih 2004. godine za izdavački poduhvat na Sajmu knjiga u Beogradu) sada objavljuje treći i četvrti tom velikog formata sa 1.750 leksikografskih jedinica i 35.000 fotografija! Događaj bez presedana, koji nikakve velike kuće sa bataljonima saradnika elektronskih pomagala i uhodanim bankarskim novcem neće moći da prevaziđu. Podvig na ivici realnog i zbog toga nedovoljno poštovan u našoj leksikografskoj letargiji i anemiji. Od sada će svakom obrazovanom čoveku, svakom studentu arhitekture i umetnosti, malim i velikim arhitektima u svakom trenutku to biti prvi priručnik iz koga se može lako informisati, saznati, naučiti i proveriti sve šta je arhitektura, ko je nju stvarao od praistorije do danas. Biće to nezamenljiva knjiga, naš srpski Nojfert, na ponos srpskoj arhitekturi i kulturi.
Druga je knjiga „Sudbina doktrina” arhitekte Aleksandra Milenkovića, ponovo samotnjački, samoizdat podvig velikog erudite. To je deseta po redu knjiga plodnog pisca i publiciste u kojoj su sakupljeni njegovi tekstovi objavljivani u raznim listovima i časopisima pisanih tokom 40 godina (najveći broj je objavljen u kulturnim rubrikama „Politike”). Knjiga je autentično svedočanstvo o kretanjima u srpskoj arhitekturi, urbanizmu, primenjenoj umetnosti i dizajnu, dragocena provera arhitekture kao odraza vremena i kritičke misli koja je pratila arhitektonska i šire likovna zbivanja u zemlji. Kao poseban kuriozitet su komentari kojim autor u poskriptumu aktuelizuje svoj kritički oratorijum i sa distance od po nekoliko decenija sada kontrapostira prvobitne ocene sa svojim današnjim stanovištima.
I treća knjiga „Nova paradigma u arhitekturi”, takođeplod jednog velikog ličnog angažovanja, delo koje su zaobišle „velike kuće” je osavremljena verzija kultne knjige Čarlsa Džemsa „Jezik postmoderne arhitekture”, štivo koje je do danas ostalo teoretski katihizis svakog iole prosvećenog arhitekte. Stiglo je sa malim zakašnjenjem pred srpske čitaoce zahvaljujući ličnoj inicijativi Dragorada Kovačevića i njegovog nevelikog ali brižljivo negovanog i specijalizovanog „Orion Arta”. Od 1977. godine kada se pojavila Džemsova knjiga „Jezik postmoderne arhitekture”, arhitektura se brzo menjala, razvija ulazeći u nove tokove sa eksplozivnim kompjuterskim dizajnom koji je iznedrio novu izražajnu poetiku: biomorfne oblike, metaforičnost, rigidni dekonstruktivizam i posve novu fraktalnu arhitekturu. Sve ove novine Džems je sistematski nadgrađivao, pa umesto nove knjige dobili smo vrlu staru-novu knjigu o fascinantnom kontinuitetu od Minoru Jamasakija do Gerijevog novog Gugenhajmovog muzeja u Njujorku.

Mihajlo Mitrović