09.04.06
Istorija emocija je istorija pisanja
Kit Outli
Knjiga “Emocije - kratka istorija” Kita Outlija, profesora kognitivne psihologije na Univerzitetu u Torontu, originalna je, sveobuhvatna, naučno utemeljena i pristupačna hronologija ljudskih osjećanja i razmišljanja. Djelo obuhvata ključna pitanja koja su u vezi sa emocijama i emocionalnom inteligencijom. U knjizi se prepliću tri osnovne teme: evoluiranje ljudskih emocija kroz vrijeme, stepen kontrole koji možemo ostvariti nad emocijama, kao i načini na koje nam emocije pomažu da otkrijemo dublje slojeve sopstvene ličnosti i proniknemo u suštinu međusobnih odnosa. Outli analizira emocije iz vizure književnosti, filozofije, religije, politike, istorije i antropologije. Pisana lucidnim stilom, obogaćena primjerima iz niza disciplina, knjiga je odličan uvod u filozofsko i naučno razmišljanje o emocijama u ličnom i društvenom životu. “Emocije” je objavio “Klio” u prevodu Aleksandre Čabraje.
- Kako su se emocije mijenjale kroz istoriju?
- Na neki način emocije su kroz ljudsku istoriju ostale slične: ljudi su se voljeli i mrzjeli, bili su ljubazni prema onima koji su im bliski, ali takođe su tražili i osvetu kada bi njihovi interesi bivali povrijeđeni. Emocije su se mijenjale jer su se različita društva usredsređivala na različite aspekte. Sada, na Zapadu, naročito u SAD, ljudi često žive u strahu. Mnoga doba u istoriji pojedinih nacija bili su periodi tuge, bijesa. Emocije su se takođe mijenjale jer su ljudi kroz istoriju tražili da kontrolišu svoje emocije na različite načine. I uobičavali su da kontrolišu svoje emocije kroz molitve, meditativne vježbe, samokontrolu. Danas su ljudi skloni da misle kako se emocije mogu kontrolisti uz pomoć droga. U životu svakog pojedinca emocije se mijenjaju, kroz porodicu u kojoj se odrasta i kroz porodicu koja se osniva. Kroz evolucionarnu istoriju emocije su se mijenjale od stanja koja navode individuu da glumi u pojedinim odnosima prema drugima, do stanja u kojima se nastavlja sprovođenje akcija iz razloga svjesnog razmišljanja.
- Koje nam odgovore nudi istorija emocija?
- Tokom naše istorije ljudi su bilježili svoje emocije kroz književnost, dnevnike, pisma, filozofske i religiozne tekstove, kroz analizu društva, tako da nam ti opisi često obezbjeđuju odgovore i dozvoljavaju nam da sastavimo zajedno istoriju emocija.
- Kakvi su odnosi između emocija i istorije pisanja?
- Iz razloga što su se ljudi oduvijek kroz istoriju interesovali za emocije, istorija pisanja je na jedan način istorija emocija. Tako u judeo-hrišćanskoj tradiciji, na primjer, koja se nastavlja i u islamu, priča o ljudskosti počinje sa sramom u Edenu, rajskom vrtu i dalje se razvija kroz zavist, ljutnju... Moderna književnost nastavlja preokupaciju emocijama. Da su emocije tako bliske kao što su pisci vjerovali da su najsuštinskije kod čovjeka, vidi se i u njihovom pokušaju da ih raspoznaju.
- Zašto je depresija bolest modernog doba?
- Nema sumnje da depresija postoji odavno, a njena rastuća učestalost udružena je sa urbanizacijom. Najčešće su ljudi bivali depresivni kada bi izgubili ulogu supružnika ili posao. Takvi gubici, u odsustvu socijalnih struktura (na primjer tradicionalna socijalna struktura) koja podržava osjećaj za sebe, čini se da postaje preovlađujuća u modernoj eri.
- Što je emocionalna inteligencija i kako je otkriti?
- O emocionalnoj inteligenciji najbolje je razmišljati kao o grupi vještina koje smo sposobni da opazimo kod sebe i drugih. Neko može otkriti sopstvenu emocionalnu inteligenciju interesujući se za svoje i tuđe emocije, razvijanjem sopstvene vještine posmatranja sebe i drugih. Vođenje dnevnika sopstvenih i tuđih emocija, na primjer, način je da postanemo svjesniji emocija, da lakše otkrijemo njihov razlog i značaj.
- Kako vidite emocije u budućnosti?
- U psihologiji emocije su ponekad zapostavljene, što je čudno. Smatram da će u budućnosti one biti posmatrane kao značajne za razumijevanje psihologije. Mislim da mi bez razumijevanja emocija ne možemo razumjeti ni sami sebe.
NALIK ROMANU, A NE STUDIJI
- Podsticaj za pisanje ove knjige ogledao se u pokušaju upoznavanja kako običnih čitalaca, tako i školovanih sa materijom od psihologije i psihijatrije do emocija i onoga što se o njima zna u psihologiji, filozofiji i književnosti. Emocije spadaju među najinteresantnije i najvažnije aspekte ljudskog života: zašto se zaljubljujemo, zašto nastojimo da budemo ljuti kada rizikujemo sve na polju ličnog i nacionalnog sukoba, zašto smo zabrinuti kada nema razloga za brigu i strah. Želio sam da dam neke informacije o ovim problemima, ali istovremeno i da napišem knjigu koja će biti više nalik romanu nego stručnoj studiji, objašnjava Outli.
Vujica OGNJENOVIĆ
19.08.06 Danas
EMOCIJE, Kit Outli
Emocije predstavljaju otelotvorenje naših najvažnijih vrednosti, tvrdi autor ove knjige. Ukoliko se složimo s Ničeom da je ljudsko biće «strela čežnje», neosporno je da je ta strela u nama, zapravo, naša emocionalnost. Delo Kita Outlija «Emocije» ima podnaslov: kratka istorija. I ovo delo jeste i svojevrsna kratka istorija emocija i emotivnosti, ali, pored istoričnosti, ovo delo sadrži i mnoge druge pristupe i pravce. Čitalac kroz ovu knjigu putuje i meandrira i u neurologiju, savremenu psihologiju, istoriju, etologiju, sociologiju, psihijatriju. Najveći broj čitalaca ovo će delo čitati upravo kao intrigantnu priču, ili, tačnije, kao čitav niz najrazličitijih priča koje nam govore i odnosu emocija i fiziologije, njihovom društvenom istorijatu, emocionalnim poremećajima, ali i o emocionalnoj inteligenciji, nasleđenom repertoaru emocija zasnovanih na kulturi i iskustvu. Outlijevo delo umnogome je pionirsko i sasvim drugačije od ostalih dela iz psihologije. Ono jeste napisano i za širu čitalačku publiku, ali istovremeno pruža nove poglede i informacije i stručnjacima. Iako se čini da o emocijama svi ponešto znamo, začuđujuće je, kaže Outli, da je reč emocija novija reč koja do pre dve stotine godina gotovo i da nije korišćena. Pre toga su postojale strasti, sentimenti, osećanja, privrženost. U Šekspirovo vreme vladala je ideja da «inteligencija znači razumevanje». Čini se da ovo delo pobuđuje i inteligenciju čitalaca, upravo kroz razumevanje emocija. Outli se u ovom delu dotiče Šekspira i starih Grka i Rimljana, i Čiksentmihaljija, Marka Aurelija, Spinoze, stoika... Čitalac je, dakle, u odabranom društvu i na raznolikoj i intrigantnoj trpezi ideja.
16.07.06 Pobjeda
Hronologija osjećanja i razmišljanja
Emocije - kratka istorija, Kit Outli
Autor analizira emocije iz vizure književnosti, filozofije, religije, politike, istorije i antropologije, i kontekstualizuje naučnu studiju emocija kako dijahronijski, tako i iz aspekta društvenog života
"Emocije – Kratka istorija" originalna je, sveobuhvatna, naučno utemeljena, a istovremeno veoma pristupačna hronologija ljudskih osjećanja i razmišljanja. Djelo obuhvata ključna pitanja koja su u vezi sa emocijama i emocionalnom inteligencijom. U knjizi se prepliću tri osnovne teme: evoluiranje ljudskih emocija kroz vrijeme, stepen kontrole koji možemo ostvariti nad emocijama, kao i načini na koje nam emocije pomažu da otkrijemo dublje slojeve sopstvene ličnosti i proniknemo u suštinu međusobnih odnosa.
Kit Outli analizira emocije iz vizure književnosti, filozofije, religije, politike, istorije i antropologije, i kontekstualizuje naučnu studiju emocija kako dijahronijski, tako i iz aspekta društvenog života. U pitanju je djelo izuzetne širine, vrijedno književno dostignuće u kome autor povezuje tradicionalno i moderno shvatanje pojma emocija. Pisana lucidnim stilom, obogaćena primjerima iz niza disciplina, knjiga će zadovoljiti ukus kako stručnjaka, tako i laika. Izvanredno napisana knjiga, plod dubokog poznavanja istorije mišljenja i veoma aktuelnog istraživanja na polju emocija... Odličan uvod u filozofsko i naučno razmišljanje o emocijama u ličnom i društvenom životu... Ova knjiga pruža svježe uvide i originalne perspektive koje će oduševiti čak i iskusne naučnike. Kit Outli je profesor kognitivne psihologije na Univerzitetu u Torontu. Pored knjiga iz oblasti psihologije, među kojima se ističe Understanding Emotions (1996), autor je brojnih novinskih članaka i eseja. Djelo je publikovala izdavačka kuća "Clio", u prevodu s engleskog Aleksandre Čabraje.
R.K.
