Dragulj Indije

08.06.08

“Dragulj Indije” je roman američke spisateljice Talase Ali i prvi dio njene “Rajske trilogije”, romana koji opisuju život Evropljana u nekadašnjoj Indiji (danas Pakistanu) u prvoj polovini 19. vijeka. Godine 1838. Marijana Givens, odvažna mlada žena, odlazi u Indiju radi udaje. Putujući kao prevodilac, pridružuje se pratnji lorda Oklanda, britanskog guverner-generala, na putu preko Indije sa vojskom od deset hiljada ljudi, koji je krenuo da se sastane sa znamenitim Randžitom Singom, maharadžom Pandžaba. Mladi oficiri se takmiče za Marijaninu naklonost, ali ona se zaljubljuje u Indiju: u natovarene slonove koji gaze kroz prostranstvo i divljinu; u mirise egzotične hrane u udaljenim logorima; u zagonetnog učitelja koji će biti njen vodič kroz starosjedilačke jezike i običaje. Roman “Dragulj Indije”, koji je poznata indijska spisateljica Anita Nair ocijenila kao izuzetno štivo, objavili su “Editor” i “Alnari” u prevodu Jelene Spasić.
Talasa Ali živi u Bostonu, odakle je i govorila za “Vijesti”, a za Pakistan, njenu drugu domovinu, vežu je vrlo jake emocije. “Dragulj Indije” je njen prvi roman i temelji se na opsežnom istraživanju.

Na pitanje, zašto je izabrala da piše o ranom viktorijanskom perodu u Indiji, i što je, u svemu tome bilo jedinstveno i privlačno, spisateljica odgovara:
- Radnja romana se odvija u vrijeme kada je kraljica Viktorija bila mlada, prije nego što su Britanci kontrolisali cijelu Indiju. To je zapravo bilo veoma interesantno vrijeme, o kome je samo nekoliko ljudi pisalo. Britanci su željeli da upadnu u Avganistan, ali najprije su morali da pregovaraju sa Randžitom Singom, moćnim maharadžom Pandžaba, koji je i dalje bio nezavisan. Odnosi između dvije strane i nedostatak razumijevanja između njih su u isto vrijeme i interesantni i predstavljaju otkriće.

“Dragulj Indije” je roman o sudaru dvije kulture, a isto tako i roman o religioznoj toleranciji, zar ne? Zašto ste izabrali te teme da o njima pišete?
- One su relevantne i danas, kao što su to i bile 1839. godine. Ja sam imala nešto da kažem o obje te teme.

Mogu li se Vaši romani čitati kao knjige o kolonijalizmu?
- Djelimično da. Koloninijalni stav, sa svim svojim arogancijama i gluparijama i dalje je vrlo živ u današnjem svijetu. Uživala sam pišući o tome.

Živjeli ste u Pakistanu neko vrijeme. Da li Vam je vrijeme provedeno tamo omogućilo da što vjernije opišete život u Indiji u 19. vijeku?
- U Pakistanu sam živjela dvanaest godina. Rodbina moga muža i dalje živi u Lahoreu, gradu u kome se odvija veliki dio romana “Dragulj Indije”. Moji stariji rođaci su mi bili od pomoći za opise utvrđenog grada tokom 1930-ih, a koji gotovo da je tada bio nepromijenjen od 1830-ih.

U Vašem romanu ima uticaja sufizma (islamski misticizam) u vidu sufi alegorija. Zašto Vam je sufizam bio inspirativan za izražavnje?
- Ušla sam u islam kroz mističnu kapiju prije 25 godina, tako da je sufi mišljenje u velikoj mjeri inspirisalo priču. I da, ovaj roman je jedna alegorija, iako mnogi čitaoci to nijesu primijetili!

“Dragulj Indije” je prva knjiga Vaše “Rajske trilogije”. Da li nam možete otkriti neke detalje o dvije knjige koje slijede?
- Naredne dvije knjige su “Prosjak pred vratima” i “Rajski prijatelji”. One nam otrkrivaju ostatak Marijanine priče protiv okruženja i nasilnog preokreta u Pandžabu i razarajućeg poraza okupacijskih britanskih snaga u Kabulu 1842. godine.

U vrijeme kada ste počeli da pišete “Dragulj Indije”, bili ste berzanski broker u SAD. Možete li mi reći nešto više detalja o sebi lično?
- Rođena sam u Bostonu, Masačusets, i obrazovala sam se na Harvardskom univerzitetu. Kao mala zaljubila sam se u priče iz “1001 noći”, a kao studentkinja u sufi poeziju. Poslije udaje za mladog Pakistanca, živjela sam u Karačiju i Lahoreu, a vratila sam se u SAD nekoliko godina poslije njegove smrti. Radila sam nekoliko godina kao berzanski broker, taj posao sam napustila da bih napisala “Rajsku trilogiju”.

Radžina arhiva u Londonu

Opisali ste evropski svijet britanskih kolonija. Koliko mi danas znamo o životu evropskih žena, “memsahiba” iz 19. vijeka?
- Britanska biblioteka (British Library) u Londonu čuva arhivu britanskog radže, koja sadrži dnevnike i sjećanja, kao i zvanične dokumente, tako da ništa ne nedostaje o njihovim životima. Provela sam dosta vremena u biblioteci, jer sam željela što je moguće tačnije da opišem taj period, kako evropski, tako i indijski. Vujica OGNJENOVIĆ