01.01.00
Politika 11.12.1999.
Studije
Evropa o beogradskoj Operi
Vladimir Jovanović: "Evropska svedočanstva o beogradskoj Operi" (gostovanja od 1939. do 1969); izdavač: "Fotofutura", Beograd 1999.
Posle dugogodišnje saradnje u listu Srpskog narodnog pozorišta "Pozorište" priređene knjige Nikole Cvejića "Nijedan dan bez pevanja" (1994), muzikološko-teatroloških studija "Beogradska opera u Evropi" (1996) i "Život posvećen operi" (1997), Vladimir Jovanović nas ovog proleća iznenađuje velikom knjigu (po obimu i sadržaju, oko 700 strana) "Evropska svedočanstva o beogradskoj Operi", (Gostovanja od 1939. do 1969) povodom 80 godina postojanja i 60 godina od njenog prvog gostovanja.
Knjiga je podeljena u dve zasebne celine. U prvoj su dati teatrološki podaci, kritike i ostali napisi objavljeni u nemačkoj i našoj štampi povodom prvog međunarodnog gostovanja beogradske Opere u junu 1939. godine kada su na Međunarodnom muzičkom festivalu u Frankfurtu na Majni izveli dve predstave "Ero s onoga svijeta" Jakova Gotovca.
Evropske turneje
Druga celina prezentuje izuzetno obimnu dokumentaciju o svim nastupanjima operskog ansambla Beograda u Evropi od 1954. do 1969. i čine je tri poglavlja: Svedočenje, Kritike, Teatrologija. U prvom poglavlju data su svedočenja Andre Žosea, Rene Žuglea, dr Fridriha Šrama, Marija Labroke, Pjera Medsena, lorda Čarlsa Harvuda i Manuela Rota o njihovoj saradnji s beogradskim umetnicima, kao i o njihovim nezaboravnim evropskim turnejama. U drugom poglavlju Vladimir Jovanović zaključuje da je evropska štampa s velikim interesovanjem pratila svih trideset i šest gostovanja beogradske Opere u Evropi u intervalu od petnaest godina (1954-1969) od Bazela, Ciriha, Ženeve, Vizbadena, Pariza, Firence i Lozane do Venecije, Varšave, Torina, Milana, Beča, Atine, Madrida, Rima, Istočnog Berlina, Lajpciga, Palerma, Kopenhagena, Osla i Zapadnog Berlina. Od nekoliko stotina kritika koje su objavljene u svetu o tadašnjim nastupima beogradske Opere širom Evrope, u poglavlju gostovanja 1954-1969, kod nas su prvi put štampane 264 kritike, izvorno i u prevodu na srpski jezik.
Potpisuju ih poznati muzikolozi, teatrolozi, estetičari, među kojima su i Emil Vijermoz, Andre Bol, Bernar Gavoti-Klarandon, Rene Dimenil, Marsel Šnajder, Karl Lebl, Kurt Honolka, Franko Abiati, Masimo Mila i Đuzepe Puljeze koji su situirali beogradski operski ansambl u milje muzičke kulture Evrope. Studije "Beogradska Opera u Evropi" i "Evropska svedočanstva o beogradskoj Operi" u potpunosti prezentuju najvažnija informativna, kritička i umetnička svedočanstva koja su do 1996. godine objavljena u inostranoj i domaćoj štampi i publikacijama o gostovanjima beogradske Opere između 1939. i 1969. u najvećim evropskim centrima. Posebno je značajna repertoarska orijentacija beogradske Opere - autentično tumačenje najznačajnijih ruskih opera 19. veka: "Boris Godunov" i "Hovanščina" Modesta Musorgskog, "Evgenije Onjegin" i "Pikova dama" Petra Čajkovskog i "Knez Igor" Aleksandra Borodina; zatim afirmacija manje poznatih i retko izvođenih, zaboravljenih operskih dela svetske baštine: "Mazepa" Petra Čajkovskog, "Ivan Grozni" Nikolaja Rimskog- Korsakova, "Zaljubljen u tri narandže", i "Kockar" Sergeja Prokofjeva, "Kaća Kabanova" Leoša Janačeka i "Don Kihot" Žila Masnea, ali i prezentovanje jugoslovenskog operskog stvaralaštva: "Ero s onog svijeta" Jakova Gotovca, "Gorski vijenac" Nikole Hercigonje i "Koštana" Petra Konjovića.
Visoki kvalitet
Dosledno je primenjivan princip "jedinstva operske predstave" i stilizacije u režiji Mladena Sabljića i dr Fridriha Šrama i scenografiji Miomira Denića u uspelim traganjima i ostvarenjima na muzičko-scenskom osavremenjivanju operskog teatra i muzički - visokim kvalitetom zajedničkog muziciranja, naročito homogenog u zvučnog hora i pojedinih solista: Valerija Hejbalova, Radmila Bakočević, Milka Stojanović, Melanija Bugarinović, Milica Miladinović, Biserka Cvejić, Đurđevka Čakarević, Breda Kalef, Aleksandar Marinković, Drago Starc, Stjepan Andrašević, Zvonimir Krnetić, Nikola Cvejić, Stanoje Janković, Dušan Popović, Jovan Gligorijević, Nikola Mitić, Miroslav Čangalović, Žarko Cvejić, Đorđe Đurđević i drugi, a sve to ostvareno dobrim radom dirigenata: Krešimira Baranovića, Oskara Danona, Dušana Miladinovića i Bogdana Babića.
Knjiga Evropska svedočanstva o beogradskoj Operi, vredan i dragocen izdavački poduhvat, govori uverljivo kako je o našim operskim umetnicima pisala "muzička Evropa".
Vesna KRČMAR
