Beograd i Beograđani krajem 19. veka viđeni okom Marka Stojanovića

14.10.08 Blic

Fotomonografija „Beograd i Beograđani krajem XIX veka“ bazirana na fotografijama Marka Stojanovića, koje je sačuvala njegova kćerka Olga, a koju je pripremio prof. Branibor Debeljković, grafički dizajnirao Momčilo Vuković, i za koju je „Grafoprint“ dobio srebrnu plaketu na sajmu grafike „Grafima“, mogla bi da posluži kao povod za zanimljivu izložbu snimaka ne samo porodice čuvenog bankara i fotoamatera.
Na fotografijama vidimo kralja Milana, političara inž. Nikolu Pašića, kralja Aleksandra i kraljicu Dragu, kralja Petra, pisca Milovana Glišića, predsednika vlade Savu Grujića, trgovca Nikolu Spasića, kompozitora Stevana Mokranjca, industrijalca Đorđa Vajferta, arhitektu Konstantina Jovanovića, trgovce i dobrotvore Ljubu, Niku i Aleksu Krsmanovića i Luku Ćelovića, ministra prosvete Alimpija Vasiljevića, dr Milana Jovanovića Batuta, vajara Đorđa Jovanovića, slavoluk u čast crnogorskog kneza Nikole, Sabornu crkvu, Kalemegdan, gostionice, beogradske gospođe, ali i raznosače novina, prodavce paprika, testeraše, bozadžije, pisare...
Zašto su svi oni danas važni? Zato što Beograđani, stari i novi, imaju čega da se sećaju. Jer, kako se može drugačije, osim na njihovim primerima, obistiniti ono u šta je Jovan Skerlić verovao da se davno desilo, rečima: „Kao što dete nauči ići posrćući, tako je i Srbija za sto godina klecanja, pipanja po mraku, posrtanja i padanja, posle celog jednog niza skupo plaćenih iskustava i zadobivenih rana, naučila ići nogama i svojim putem“.Javno mišljenje se razvija, navodi još Skerlić: „Polet, kakvog nije bilo kroz čitavo stoleće, nastao je odjednom u svim oblastima narodnog života“. Tako je bilo krajem XIX veka, kada su Stojanovićeve fotografije nastale, a moralo bi biti i sada, na početku XXI veka, kada opet gradimo državu.
Milena Marjanović